ΙΣΡΑΗΛ- ΙΡΑΝ: Το Επόμενο Βήμα.

19 Ιουνίου 2025

Το να προσπαθεί κάποιος να προβεί σε εκτιμήσεις για την πορεία της σύγκρουσης Ισραήλ-Ιράν, καθώς εισερχόμαστε στην έβδομη ημέρα των εχθροπραξιών εμπεριέχει ένα -αχρείαστο ίσως- προσωπικό ρίσκο. Φυσικά το βασικό ερώτημα που θα καθορίσει την εξέλιξη των γεγονότων είναι η ενεργός ή μη εμπλοκή των ΗΠΑ στη σύγκρουση.

Οι κίνδυνοι των εκτιμήσεων προέρχονται από τις ελλιπείς πληροφορίες που το σύνολο των ερασιτεχνών αναλυτών και ΜΜΕ διαθέτουν αλλά και την αντικειμενική αδυναμία εξέτασης όλων των συνεπειών που ενδεχομένως προκύπτουν σε κάθε υποθετικό σενάριο και οφείλονται να λαμβάνονται υπόψη από τους κρατικούς δρώντες. Για παράδειγμα και ενδεικτικά να αναφέρουμε την απόλυτη άγνοια που όλοι εμείς έχουμε επί των διαθέσεων της ιρανικής κοινωνίας, των εκατέρωθεν διαθέσιμων πυρομαχικών, των πραγματικών χαρακτηριστικών και δυνατοτήτων της επικαλούμενης «μητέρας όλων των βομβών» αλλά και των αντοχών των υπόγειών πυρηνικών εγκαταστάσεων στο μακρινό Fordo.

Αναγκαστικά λοιπόν οι εκτιμήσεις μας βασίζονται στην παρακολούθηση των γεγονότων που προβάλλονται, σε εικασίες και διαρροές, σε σκόπιμη παραπληροφόρηση και στην εξέταση συνεπειών και παρενεργειών σε διάφορα σενάρια. Ενδεικτικό των περιορισμένων προσεγγίσεων μας ίσως να είναι και η εστίαση μας στην καταστροφή των υπόγειων εγκαταστάσεων του Fordo με τη χρήση μιας πανίσχυρης βόμβας λησμονώντας ιστορικά προηγούμενα χρήσης κυβερνοεπιθέσεων, καταδρομικών ενεργειών, δολιοφθοράς, ακόμη και μόνιμου αποκλεισμού των  εισόδων-εξόδων.

Ας προσπαθήσουμε να εξετάσουμε τα γεγονότα εξ’ αρχής προσπαθώντας να διερευνήσουμε τις επιδιώξεις του επιτιθέμενου, του Ισραήλ. Η καταστροφή κρίσιμων εγκαταστάσεων του πυρηνικού προγράμματος καθώς και των εγκαταστάσεων παραγωγής, αποθήκευσης, εκτόξευσης και των πυραυλικών μέσων αποτελούν δύο παράλληλες και αλληλένδετες ενέργειες. Η κατάρρευση του ιρανικού καθεστώτος αναφέρεται ως ένας ακόμη -ίσως μαξιμαλιστικός- στόχος αλλά η στοχοποίηση  εγκαταστάσεων και δυνάμεων της εσωτερικής ασφαλείας ακόμη και δικαιοσύνης καταδεικνύουν ότι οι Ισραηλινοί επενδύουν στην αποδυνάμωση (έστω και συμβολικά) των βασικών στηριγμάτων του καθεστώτος.

Θεωρείται ως βέβαιο ότι οι Ισραηλινοί προ της έναρξη των αεροπορικών βομβαρδισμών γνώριζαν την αδυναμία καταστροφής των εγκαταστάσεων στο Fordo και όμως προχώρησαν σε μια επιχείρηση που δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί από αντικειμενικούς λόγους. Μια εξήγηση είναι ότι θεωρούσαν ως βεβαία την αμερικανική ενεργό εμπλοκή και την με τη συνδρομή του πλήρη εξουδετέρωση του συνόλου των  ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων. Η αμερικανική εμπλοκή θα μπορούσε να προέλθει ως αντίδραση σε μια ιρανική στοχοποίηση (έστω και μη ελεγχόμενη από το καθεστώς) αμερικανικών στόχων στην περιοχή ή ακόμη και στο πλαίσιο της διακηρυγμένης θέσης τους περί μη αποδοχής ενός Ιράν που θα διαθέτει πυρηνικά όπλα.

Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι δύσκολα ο  Πρόεδρος Trump θα προχωρήσει σε μια στρατιωτική εμπλοκή τέτοιου μεγέθους, τυπικά στα όρια των αρμοδιοτήτων του, αλλά σε πλήρη αντίθεση με τις προεκλογικές διακηρύξεις περί αποφυγής εμπλοκής σε πολέμους τρίτων. Κατά συνέπεια η ισραηλινή απόφαση ήταν παρακινδυνευμένη ή διέθετε κάποιες εγγυήσεις περί αμερικανικής συνδρομής σε περίπτωση που το Ιράν δεν θα αποδεχθεί κάποιους συγκεκριμένους όρους μετά την αναμενόμενη μη πλήρη επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος των επιθέσεων;

Πόσο όμως πιθανό είναι η Ουάσινγκτον να έχει αποδεχθεί εκ των προτέρων μια ανάλογη ακολουθία που ενδεχομένως θα οδηγήσει όχι απλά σε μια, μικρότερη ή μεγαλύτερη, στρατιωτική συνδρομή αλλά ίσως και σε μια γενικότερη αναστάτωση στην περιοχή. Μια «ειδική αεροπορική επιχείρηση» (για να θυμηθούμε και τον Πρόεδρο Putin) σίγουρα θα έχει σοβαρές παρενέργειες. Εκτιμάται πιθανόν να οδηγήσει το Ιράν στο κλείσιμο (ή τουλάχιστον στη σημαντική παρεμπόδιση) της ναυτικής κυκλοφορίας στα στενά του Hormuz. Αν μάλιστα κρίνουμε από τη διαταραχή που προκάλεσαν οι κατά πολύ ασθενέστεροι Houthis, έχουν τις δυνατότητες.

Σίγουρα η εκτόξευση των τιμών των ενεργειών θα οδηγήσει σε παγκόσμια ύφεση και αρνητικές επιπτώσεις σε κοινωνίες και οικονομίες του συνόλου του πλανήτη, φυσικά με διαφορετικό βαθμό επίδρασης. Εδώ ακριβώς αναφύεται ένα σημαντικό ερώτημα, καθώς στις διεθνείς σχέσεις και ισορροπίες (όπως και στον υπολογισμό της ισχύος), σημασία δεν έχουν τα κέρδη ή οι ζημιές σε απόλυτα μεγέθη αλλά τα σχετικά κέρδη ή ζημιές σε σχέση με τους αντιπάλους (πραγματικούς ή δυνητικούς). Για παράδειγμα μπορεί να έχει εκτιμηθεί ότι η ενεργειακή κρίση θα επηρεάσει περισσότερο την Κίνα παρά τη σχετικά αυτόνομη Αμερική. Ένας παρόμοιος υπολογισμός -αν ισχύει- ενισχύει τις πιθανότητες απόφασης αμερικανικής εμπλοκής. Επίσης σε περιόδους γενικότερης αναστάτωσης η επιβολή δεσμών γίνεται ευκολότερη αποδεκτή από το σύνολο των εμπλεκομένων. Αναμφίβολα η ενεργειακή κρίση θα γονατίσει την ήδη ταλαιπωρημένη και σε σύγχυση Ευρώπη. Η Ρωσία μάλλον θα αναγκαστεί απρόθυμα να εγκαταλείψει έναν ακόμη σύμμαχο της αλλά σίγουρα το ενδιαφέρον για την Ουκρανία θα υποβαθμιστεί ακόμη περισσότερα, προς όφελος της Μόσχας.

Αν μάλιστα, οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ και του Ισραήλ θεωρούν πιθανή την εσωτερική ανατροπή του καθεστώτος (παρόμοιες λανθασμένες εκτιμήσεις λόγω αδυναμίας κατανόησης του αντιπάλου ή εσκεμμένης παραπληροφόρησης υπάρχουν πολλές στη σύγχρονη ιστορία) το ακραίο σενάριο ενισχύεται.

Ανησυχία μας προκαλεί και η «αφωνία» των σουνιτικών αραβικών κρατών που ίσως να μειδιούν με την αποδυνάμωση του ιρανικού καθεστώτος θεωρώντας ως το χειρότερο εφιάλτη τους την εμπλοκή τους σε έναν αναπόφευκτο πυρηνικό ανταγωνισμό στην περιοχή. Σκεφτείτε επίσης τα πράγματα να πάνε «κατ’ ευχήν» για Αμερικανούς και Ισραηλινούς, τι περιθώρια νέων συμφωνιών θα αναδυθούν ειδικά για τους πρώτους στην περιοχή.

Ενδεχομένως αυτές οι θετικές σκέψεις να επικρατούν επί των απαισιόδοξων σεναρίων για έναν ατελείωτο πόλεμο φθοράς με ένα φανατισμένο και απελπισμένο καθεστώς και με μια κρίση που θα εξαπλωθεί σε όλη την περιοχή καθόσον οι υποστηρικτές της Τεχεράνης μπορεί να έχουν αποδυναμωθεί αλλά εξακολουθούν να αποτελούν υπολογίσιμη δύναμη. Από αυτό το σημείο και μετά, όλα τα σενάρια και ενδεχόμενα είναι ανοικτά και όσο μακρύτερα είναι κάποιος από την περιοχή της Μέσης Ανατολής τόσο καλύτερα! Σε τελευταία όμως ανάλυση, μια δημιουργική καταστροφή αποτελεί τη βάση για ένα καλύτερο αύριο, θέση που υποστήριξαν όσοι αιματοκύλισαν αυτόν τον πλανήτη. Αν μάλιστα μπορεί να ξαναγίνει η Αμερική μεγάλη τότε χαλάλι την αναταραχή!

Επιπρόσθετα, θα μπορούσε να υποστηρίξει κάποιος με μεγάλη δόση αλήθειας, αν δεν εμποδίσουμε σήμερα το Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα, αύριο θα είναι μάλλον αργά και θα πρέπει να  ξαναπροσπαθήσουμε εξ αρχής. Τώρα τουλάχιστον οι Ισραηλινοί έχουν κάνει την βρώμικη δουλειά (Καγκελάριος Mertz). Προσωπικά θα ήμουν πολύ ανήσυχος αν το καθεστώς των Μουλάδων διέθετε πυρηνικά όπλα.

Να έρθουμε τώρα και στα δικά μας. Η Ελλάδα δεν θα ήθελα να δει οποιαδήποτε χώρα της Μέσης Ανατολής να αποκτά πυρηνικά όπλα καθώς αυτό θα οδηγούσε αναγκαστικά σε πυρηνικό ανταγωνισμό στην περιοχή και θα εξωθούσε και την Άγκυρα να προχωρήσει ανάλογα έχοντας ήδη τη σχετική υποδομή και τεχνογνωσία. Και εμείς αναπόφευκτα περάν των θόλων θα αναζητούσαμε και πυρηνική «ομπρέλα» από «φίλους και γειτόνους»! Μια όμως μακροχρόνια αναταραχή, αυτών των διαστάσεων, στην περιοχή θα επηρέαζε αρνητικά και ποικιλοτρόπως τη χώρα μας,

Τελικά ποια είναι η τελική εκτίμηση για τις εξελίξεις; Θα τολμήσω να υποστηρίξω ότι ΗΠΑ και Ισραήλ θα προχωρήσουν στην με κάθε τρόπο εξουδετέρωση των πυρηνικών δυνατοτήτων του Ιράν. Μια έγκαιρη αναδίπλωση του Ιράν (ένας «έντιμος» συμβιβασμός) θα ήταν για όλους η καλύτερη λύση. Είδομεν, όταν δημοσιευθεί μπορεί όλα να έχουν αλλάξει!

ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ- Αντιστράτηγος (εα)

• Διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
• Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ)
• Διαλέκτης στη Σχολή Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ) και στην Ανωτάτη Διακλαδική Σχολή Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ)

https://www.huffingtonpost.gr/entry/israel-iran-to-epomeno-vema_gr_685399d5e4b0af4d580e3c8c