ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ ΣΤΗ ΔΙΑΠΛΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ
Προτείνουμε να σταθούμε πρώτιστα σε εκείνες τις ιδιότητες της χρυσής αναλογίας που μας οδηγούν στη πρακτική, δηλαδή ηθική χρήση. Εκτιμούμε ότι το να μπορεί ένας άνθρωπος, ως πρόσωπο, να σκέπτεται, να αισθάνεται και να πράττει με ένα πρότυπο που έχει , ως μέτρον άριστο τη χρυσή τομή, αναπτύσσει την Αρετή. Και είναι αρετή το να έχει κάποιος τη δυνατότητα να συνθέσει τρία στοιχεία, έστω και αντίθετα, με ένα σταθερό λόγο. Μέτρο άριστο, ιδανικό μέτρο είναι εκείνο που δημιουργεί την καλύτερη αρμονία.
Κάθε αρετή είναι μια ικανότητα αρμονικής εναρμόνισης στο περιβάλλον, ώστε να αποτελεί μέρος του αρμονικού όλου. ( άτομο- κοινωνία- περιβάλλον). Έχοντας, ως γνώμονα τη χρυσή αναλογία ορίζουμε εγγύτερα την έννοια της αρετής. Ο Αριστοτέλης χαρακτηρίζει την κάθε αρετή από ποσοτικής πλευράς, ως μεσότητα. Ως ποιότητα, όμως, συνιστά κορυφή!
Θαρρούμε η χρυσή αναλογία συνιστά αξιογόνο αρετή, καθόσον καλύτερα προσεγγίζονται και αναδύονται οι αξίες που συνδέουν τους ανθρώπους σε μια συνύπαρξη αρμονική. Επίσης μια αξιολογική κλίμακα με τη χρήση του χρυσού λόγου οδηγεί σε πιο αρμονικές συνθέσεις πολυπλοκότητας. Εάν λάβουμε υπόψη τις θεμελιώδεις αξίες της αλήθειας, κάλλους και αγαθού, όπως και του ιερού θα τις προσδιορίσουμε λυσιτελέστερα με τη χρυσή τομή.
Η σύνθεση των τριών βασικών (αλήθεια, κάλλος και ήθος) αξιών στη δόμηση της ανθρώπινης προσωπικότητας θεωρείται ότι συνιστά ιερότητα για την προσωπική και κοινωνική ζωή μας.
Η αρμονική συνύπαρξη ατόμων με εναρμονισμένη ταυτότητα είναι πιο στέρεη. Το αρμονικό όλο παράγει αρνητική εντροπία και πλησμονή για ανάδυση νέων ποιοτήτων. Η χρυσή αναλογία είναι αυταξία, γιατί αναδύει θετική ενέργεια! Δεν οδηγεί απλά σε ένα παθητικό συμβιβασμό. Είναι ένα πρότυπο σκέψεως που προσεγγίζει την πραγματικότητα, καθόσον η αλήθεια δεν είναι ορατή από μία οπτική γωνία μόνο.
Οι αντιθέσεις δεν προκαλούν πάντοτε κακό. Χωρίς αντιθέσεις δεν έχουν νόημα οι θέσεις. Το θέμα είναι οι αντιθέσεις να καταστούν γόνιμες συνθέσεις. Έτσι οι αντιθέσεις εάν τηρηθούν μέσα στο πλαίσιο του χρυσού λόγου μπορούν να συνδυασθούν πιο αρμονικά. Όταν, όμως, ξεπερασθούν τα όρια τότε προκαλούνται αγεφύρωτες αντιπαλότητες που μετατρέπονται σε ρίξεις και εμπόλεμες καταστάσεις που οδηγούν, στην καλύτερη περίπτωση, στην επιβολή του ενός μέρους στο άλλο. Τότε, προκαλείται φθορά και των αντιμαχόμενων μερών μέχρις την οριστική καταστροφή του όλου.
Από την άλλη μεριά οι αντιθέσεις είναι δυνατόν να πάρουν θετικό σημείο σύζευξης. Μια διαλεκτική σχέση μπορεί να οδηγήσει σε ένα αποτέλεσμα με την άρση των αντιθέσεων σε ανώτερο επίπεδο, αλλά με υπερίσχυση μιας πλευράς. Μια διαλογική, όμως, σχέση διατηρεί τις αντιθέσεις εσωτερικά και τις συνθέτει σε πιο θετική σύνθεση. Αυτό συμβαίνει στις αυτοοργανούμενες συνθέσεις των αδρανών υλικών! Επίσης λαμβάνει χώρα και στις ομαδοποιήσεις έμβιων με τη ώθηση ορμέμφυτων δυνάμεων. Έτσι δημιουργούνται τα κάθε είδους φράκταλ (μορφοκλάσματα), όπως και τα ωραιότατα σχήματα των σμηνών των πουλιών κλπ. Τότε μια εσωτερική [ασυνείδητη] δύναμη αυτοσυντήρησης ενεργεί ως ελκυστής και διατηρούνται οι ευεργετικές μορφές.
Η ανθρωπινότατα, όμως αρχίζει, πέρα από αυτό το αυθόρμητο σημείο σύνθεσης. Το κατώφλι συνιστά η αξιογόνος συνείδησης. Τότε που με γόνιμη καλλιέργεια μέσα από την ενεργοποιημένη συνείδηση παράγονται δυνάμεις που ωθούν την ανθρώπινη ύπαρξη προς αξίες. Ήτοι, με την πρόσκαιρη στέρηση αναμένονται ανώτερα πνευματικά και ψυχικά αποτελέσματα. Τότε η σύζευξη δεν γίνεται από την αιτία μιας χαμηλής προσωρινής επιδίωξης, αλλά μια συνειδητή μέθεξη και σύμφυση. Μια ισχυρότερη και εμμενής σύζευξη.
Είναι τότε που τα μέρη συνθέτουν ένα αρμονικό όλο από το οποίο αναδύονται νέες αρετές. Είναι η φάση που τα μέρη έχουν μεθύσει στο άρωμα του έρωτα. Εκεί που κυριαρχεί και αναδύεται το αλλότριο αγαθό. Η καθαρή ανιδιοτελής αγάπη, όπως την ονομάζουμε. Αγάπη, που είναι τελικότητα, χωρίς άλλο σκοπό. Η εντελέχεια.
Αυτές οι συνθέσεις έχουν ως βασικό κώδικα σύνθεσης τον χρυσό λόγο, τη θεϊκή αναλογία. Να γιατί διατεινόμαστε ότι η χρυσή τομή συνιστά αξιογόνο αρετή. Δεν είναι μια παθητική συμβίωση για κάλυψη μια προσωρινής ανάγκης, αλλά μια αρμονική σύμφυση για ανάδυση δημιουργικής ενέργειας. Δηλαδή ανάπτυξη της αρνητικής εντροπίας! Έτσι αναδύεται η ζωική δύναμη της ευταξίας. Η μόνη δύναμη που αντιμετωπίζει την τάση κατάρρευσης ( εντροπία, αταξία), από την οποία υποφέρουν όλα τα σύνολα. Κοινωνίες και οι λαοί και τα άτομα.
Η λέξη χρυσή τομή μας παραπλανά σε κάποιο βαθμό. Δεν πρέπει να σταματάμε στο ψάξιμο της τομής, ως διαίρεσης αλλά ως αναλογία σύνθεσης. Μία αρμονική σύνθεση, ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή, η πιο δίκαιη, η πιο αποδεχτή αναλογία, ώστε τα μέλη να θεωρούν τον συμβιβασμό, ως μόνιμη συμφιλίωση. Να δημιουργηθεί το πιο άρτιο σύνολο, ώστε να δημιουργηθούν οι ευμενείς προϋποθέσεις και ανάδυση νέων συλλογικών δυνάμεων. Δεν είναι ένας αναγκαστικός- προσωρινός συμβιβασμός με εσωτερική πρόβλεψη να υπάρξει διάλυση ή εκμετάλλευση του ενός μέρους από το άλλο. Δεν είναι μια απλή συμπαράθεση, συμπαράταξη απέναντι σε έναν εκβιαστικό λόγο, ώστε να πετύχει κάποιος προσωρινά τα προσωπικά του συμφέροντα σε βάρος του άλλου.
Είναι μέσα στα χαρακτηριστικά της φύσεως να συγχωρεί όλες τις αντιθέσεις ακόμη και της ακραίες, αλλά με τον όρο να μη υπερβαίνουν το όριο της αυτοκαταστροφής. Να βρεθεί η αρμονική σύνθεση όχι μόνον με βάση τη γραμμική αρχή, αλλά την αναλογική και την ολογραμμική.
Στον φυσικό κόσμο ύπατος διατάκτης ( παράγοντας) είναι η απόλυτη ανάγκη ισορροπίας αυτό-οργάνωσης του συνόλου. Στα άβια όντα γενικά είναι η αλήθεια. Στα έμβια, πλην ανθρώπου, αντιπαρατίθεται στη δύναμη της φύσεως το ίδιο ορμέμφυτο του όντος. Στον άνθρωπο ύπατη αρχή είναι η ελεύθερη βούληση που σκοντάφτει στο ορμέμφυτο και τους φυσικούς νόμους. Αυτό τελικά είναι το μερτικό του σε αυτόν τον κόσμο.
Το ανθρώπινο ζευγάρι δεν είναι ζεύγος βοών για άροση χωραφιού. Αλλά ζευγάρι δημιουργίας, χαράς και αξιακών πληρώσεων. Κάθε δέσμευση, στέρηση γίνεται με την ελπίδα της πλήρωσης καθήκοντος για την πραγμάτωση ανώτερων αγαθών.
Οικογένεια, κοινωνία, σεβασμός αποδοχή, συναίσθημα συνανήκειν. πατρίδα, ανθρώπινο είδος. Τότε αναδύεται η ανθρωπινότητα. Γίνεται άνθρωπος πιο κοντά στο απόλυτο. Στο υπέρτατο, άρτιο μωσαϊκό της ζωής συγχωρούν όλα τα μεγέθη αρκεί να είναι του ανάλογου ποιοτικού μέτρου τους.
Η αυτο-ομοιότητα δεν δημιουργεί ισοπεδωτική ομοιομορφία. Μέσα στην αρμονική σύνθεση των αντιθέσεων [ ακόμη και των ακραίων] δημιουργούνται χώροι ευεργετικής ευκρασίας για ανάπτυξη γόνιμων συνθηκών για το πιο ευαίσθητο δημιούργημά της, τη ζωή. Εκεί ακριβώς έλαβε χώρα το τεράστιο αυτό «άλμα» η ζωή και το δεύτερο επίσης κολοσσιαίο «άλμα», η πιο φωτεινή λάμψη του σύμπαντος η ανθρώπινη συνειδητότητα. Το να γνωρίζει ότι γνωρίζει.
Σε αυτή την περιοχή της αρμονικής ευκρασίας ό άνθρωπος δεν φοβάται από τις αντιθέσεις, καθόσον αυτο-αναιρούνται και τις νιώθει να έχουν μεγέθη μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων του. Έτσι προκύπτει η αίσθηση της ωραιότητας και της ευτυχίας, ολβιότητας!
Αυτός είναι ο δρόμος διάπλασης τη ανθρώπινης προσωπικότητας. Η ανθρώπινη ιστορία ακολούθησε τις οδυνηρές εμπειρίες και τις συνέθεσε με τις ανείπωτες χαρές και ευτυχισμένες στιγμές και τις ενσωμάτωσε μέσα στο έθιμο, στο δίκαιο και πιο ειδικά στο έθος(ηθικό φρόνημα)! Όλα αυτά ενσωματώθηκαν στην ευρεία, την ολιστική παιδεία που αποσκοπεί στην ανθρωπινότητα του ανθρώπου.
Τότε οι άνθρωποι συνθέτουν ωραία πρόσωπα. Και τότε βλέπουμε τα ζευγάρια που χορεύουν στον πάγο ή ακροβατούν στη σκηνή και μας κόβεται η αναπνοή με τα καταπληκτικά επιτεύγματα Αρμονικά ζευγάρια στη ζωή. Τέλειες οικογένειες. Σπουδαίες ομάδες που εκπλήσσουν με την ομαδικότητα σε κάθε στίβο. Τότε κοινωνίες είναι ουσιαστικές οντότητες με ευτυχή μέλη. Τότε τα έθνη πραγματοποιούν ενωμένα «θαύματα» ηρωισμού.
Όταν εφαρμόζεται κατάλληλα η χρυσή τομή, τότε η σύνθεση γίνεται χαρά, γιατί όλοι μετέχουν στο κοινό αποτέλεσμα και νιώθουν πλήρωση, ως δικό τους επίτευγμα, που δεν τους το χάρισαν.
Δημήτρης Κ. Μπάκας