Το πραγματικό τίμημα του Κυβερνοεγκλήματος και της Κυβερνοασφάλειας

Του Γιώργου Παπαπροδρόμου*

Στο σύγχρονο τεχνολογικό οικοσύστημα που κινούμαστε, συνυπάρχουν μια σειρά από προκλήσεις και απειλές, με αποτέλεσμα να τίθενται σε διακινδύνευση έννομα αγαθά. Γενεσιουργός λόγος της κατάστασης αυτής δεν είναι τα πληροφοριακά συστήματα, η πληθώρα διασυνδεδεμένων συσκευών (με πρώτα τα κινητά τηλέφωνα), τα διάφορα λογισμικά και υλισμικά αλλά οι άνθρωποι, οι χρήστες όλων αυτών των άψυχων οντοτήτων της τρέχουσας πραγματικότητας του Κυβερνοχώρου.

Πιο συγκεκριμένα μια μικρή μερίδα των χρηστών της τεχνολογίας, η οποία εκμεταλλεύεται κενά και χαραμάδες της συνδεδεμένης πραγματικότητας, με στόχο το παράνομο κέρδος (οικονομικό κι όχι μόνο) και θύματα την υπόλοιπη και μεγαλύτερη μερίδα των χρηστών.

 

Μέσα σ αυτό το πλαίσιο και χαοτικό κυκεώνα το ερώτημα που προκύπτει για τις οργανωμένες κοινωνίες είναι ποιο μπορεί να είναι το πραγματικό κόστος όλων αυτών των αντικοινωνικών συμπεριφορών, ποιό είναι το ακριβές τίμημα για την κάθε κοινωνία.

Η απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα δεν μπορεί να μην εξαρτάται γύρω από τα δεδομένα που υπάρχουν ή δεν υπάρχουν στον απόλυτο βαθμό, γύρω από το θέμα αυτό.

Την ίδια ώρα και στιγμή που συνδέονται οι διαφορετικοί χρήστες και οι διαφορετικές συσκευές συνδέονται ανομοιόμορφες κοινωνικές πραγματικότητες, διαφορετικές τοπικές και προσωπικές αντιλήψεις και θεωρήσεις, διαφορετικά μικρο-περιβάλλοντα, με διαφορετικά νομικά συστήματα.

Ο πρώτος και βασικός λόγος της αδυναμίας πραγματικής καταγραφής και υπολογισμού του κόστους του Κυβερνοεγκλήματος καθορίζεται από  το παραπάνω ανομοιόμορφο πλαίσιο, γεγονός που προσπαθούν να ξεπεράσουν οι οργανωμένες κοινωνίες και τα κράτη, μέσω της εναρμόνισης και καθιέρωσης κοινού θεσμικού πλαισίου (υιοθέτηση νέων κανόνων δικαίου και κανονισμών όπως η Διεθνής Σύμβαση για το Κυβερνοέγκλημα, ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας των Προσωπικών Δεδομένων, η υιοθέτηση Στρατηγικών Κυβερνοασφάλειας).

Επομένως, η υιοθέτηση κοινών καλών πρακτικών, όπως οι φιλικές για τους χρήστες πλατφόρμες για καταγγελίες και καταγραφές κυβερνοεγκλημάτων (σχετικά με τις διαδικτυακές και μη απάτες),  βρίσκεται προς την σωστή κατεύθυνση, αυτή της θωράκισης αυτού του πολύπλοκου και δυναμικού κυβερνο-περιβάλλοντος.

Ο δεύτερος βασικός παράγοντας είναι η μείωση του ψηφιακού χάσματος και ταυτόχρονη αύξηση του ρυθμού απόκτησης ψηφιακών δεξιοτήτων (μέσω της εκπαίδευσης) ολοένα και περισσότερων ανθρώπων, μέσα σε δεδομένο χωροχρονικό πλαίσιο, το οποίο θα βοηθήσει ουσιαστικά στην πρόληψη (άρα και στην απουσία ανάγκης καταγραφής “εν δυνάμει” κυβερνοεγκλημάτων), τον περιορισμό του οργανωμένου εγκλήματος, τον περιορισμό των νεο-ελίτ (είτε εντός είτε εκτός του χώρου του εγκλήματος και της διαφθοράς), προϋπόθεση για βιώσιμες αναπτυσσόμενες κοινωνίες.

Ωστόσο, πέρα από τον δύσκολα προσδιορίσιμο οικονομικό αντίκτυπο των κυβερνοπαραβατικών περιστατικών και συμβάντων, το πραγματικό διακύβευμα του άναρχα απλωμένου τεχνολογικού πλέγματος συνδέεται με   την μη αποτυπωμένη προσπάθεια χειραγώγησης της κοινής γνώμης, μέσω των μεγάλων δεδομένων που συγκεντρώνονται σε λίγα χέρια αλλά κι από τη δημιουργία και διακίνηση των ψεύτικων ειδήσεων (Fake news), καθορίζοντας και το πολιτικό μέλλον του κάθε τόπου.

Ουσιαστικά βιώνουμε το αποτέλεσμα διαδοχικών ιστορικά αλλαγών [από την άμεση δημοκρατία (με πρώτο παγκόσμιο εγχείρημα αυτό της Αρχαίας Αθήνας) στην νεωτερική, έμμεση και αντιπροσωπευτική δημοκρατία (Γαλλική και Αμερικανική Επανάσταση) στην ολιγαρχική Δεδομενοκρατία]. Δηλαδή από το Democracy στο Datacracy.

Η απάντηση στην σύγχρονη αυτή πρόκληση βρίσκεται στην λέξη που λέγεται Παιδεία (κι όχι μόνο εκπαίδευση) και στην κριτική του ατόμου σκέψη, η οποία μπορεί να καλλιεργηθεί έτσι ώστε η αξία και η δύναμη του κάθε ατόμου χωριστά   να βρει τη θέση της σε αυτό το Κυβερνοτοπίο. Πρόκειται επί της ουσίας για την αναβάθμιση της έννοιας της Δημοκρατίας μέσα από την Οντοκρατία (Democracy through Ontocracy).

*Υποστράτηγος ε.α., Πτυχιούχος Νομικής ΑΠΘ, Ειδικός σε θέματα Αντιμετώπισης Κυβερνοεγκλήματος