Πράσινο φως στα νέα προγράμματα στέγασης για νέους

Του Δημήτρη Κατσαγάνη

Το ένα μετά το άλλο νέο πρόγραμμα στέγασης των νέων ενεργοποιείται μέσω της έκδοσης των σχετικών κοινών υπουργικών αποφάσεων. 

Η αρχή έγινε την περασμένη εβδομάδα με το πρόγραμμα χαμηλότοκων δανείων και η συνέχεια δόθηκε χθες με το πρόγραμμα “Κάλυψη”.

 Υπενθυμίζεται πως το πρόγραμμα “Κάλυψη” αφορά για την στέγαση ευάλωτων νέων, ηλικίας 25-39 ετών που είναι δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, σε ιδιωτικές κατοικίες, με καταβολή του ενοικίου από το Δημόσιο.

Το πρόγραμμα των δανείων αφορά σε νέους ηλικίας 25-39 ετών κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για το δάνειο, με ετήσιο εισόδημα από 10.000 ευρώ έως το όριο που προβλέπεται για τη χορήγηση επιδόματος θέρμανσης και δεν διαθέτουν ακίνητο κατάλληλο για την κατοικία τους.

Σημειώνεται πως τα παραπάνω δύο προγράμματα εντάσσονται σε ένα ευρύτερο σύνολο δράσεων για τη στήριξη της στέγασης των νέων, βάσει νόμου που πέρασε η κυβέρνηση τον περασμένο Δεκέμβριο.

Πιο αναλυτικά σε σχέση με το πρόγραμμα δανείων και το πρόγραμμα “κάλυψη” οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις προβλέπουν τα ακόλουθα:

Πρόγραμμα “Κάλυψη”

Το πρόγραμμα “Κάλυψη” αφορά στην στέγαση ευάλωτων νέων, ηλικίας 25-39 ετών που είναι δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, σε ιδιωτικές κατοικίες, με καταβολή του ενοικίου από το Δημόσιο.

Στόχος σε αυτή τη φάση είναι να στεγαστούν 3.000 ωφελούμενοι 25-39 ετών με την αξιοποίηση τουλάχιστον 1.000 κατοικιών και η έναρξη υλοποίησης του προγράμματος εντός του Μαρτίου.

Οι κατοικίες που θα μισθωθούν για την στέγαση των νέων, σε 57 Δήμους όλης της χώρας, είναι εκείνες που διατέθηκαν για τη φιλοξενία αιτούντων άσυλο στο πλαίσιο του προγράμματος “Εστία”, το οποίο ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο, εφόσον βέβαια οι ιδιοκτήτες τους θέλουν να ενταχθούν στο νέο πρόγραμμα και υποβάλουν σχετική αίτηση. Ήδη περισσότεροι από 600 ιδιοκτήτες ακινήτων έχουν κατ’ αρχήν ανταποκριθεί θετικά, εκφράζοντας το ενδιαφέρον τους στην προκαταρκτική διερεύνηση που διεξήγαγε το υπουργείο σε συνεργασία με τους Δήμους που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις της ΚΥΑ (το πλήρες κείμενο επισυνάπτεται) τα χαρακτηριστικά του προγράμματος είναι:

– Ωφελούμενοι είναι νέοι ηλικίας 25-39 ετών που είναι δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, δεν έχουν ιδιόκτητη πρώτη κατοικία και κατοικούν σε έναν από τους Δήμους που συμμετέχει στο πρόγραμμα. Οι εν λόγω Δήμοι θα απευθύνουν πρόσκληση προς τα νοικοκυριά να υποβάλουν αίτηση συμμετοχής στο πρόγραμμα.

– Οι ωφελούμενοι κατατάσσονται ανά Δήμο με μοριοδότηση σύμφωνα με τα εξής κριτήρια: πολύτεκνες οικογένειες, τρίτεκνες οικογένειες, άτομα με αναπηρία άνω του 67%, νοικοκυριά υπό έξωση από ενοικιαζόμενη κατοικία, μονογονεϊκές οικογένειες, οικογένειες με ένα ή δύο παιδιά, άνεργοι εγγεγραμμένοι στη ΔΥΠΑ, άτομα ή οικογένειες που φιλοξενούνται σε δομές φιλοξενίας γυναικών θυμάτων βίας και άτομα ή οικογένειες που φιλοξενούνται ως μέλη σε νοικοκυριά του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Αν μια οικογένεια συγκεντρώνει περισσότερα από ένα κριτήρια, τα μόρια αθροίζονται (εκτός από τα κριτήρια για πολύτεκνους/ τρίτεκνους/ οικογένειες με 1 ή 2 παιδιά).

– Μετά την κατάταξη των νοικοκυριών σε λίστα προτεραιότητας με βάση τα μόρια που συγκεντρώνουν, οι Δήμοι θα καλέσουν τους ωφελούμενους να επιλέξουν από τη λίστα των διαθέσιμων κατοικιών αυτές που ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους ανάλογα με τη σύνθεση του νοικοκυριού και την προτίμησή του ως προς την περιοχή του Δήμου που βρίσκεται το ακίνητο. Κάθε νοικοκυριό επιλέγει έως τρία διαθέσιμα ακίνητα, μεταξύ των οποίων καλείται να διαλέξει το κατάλληλο προς ενοικίαση. Εάν το νοικοκυριό απορρίψει τα υποψήφια ακίνητα, κατατάσσεται αυτόματα στο τέλος της λίστας προτεραιότητας.

– Το πρόγραμμα καλύπτει τις δαπάνες μίσθωσης των κατοικιών για τρία χρόνια. Η δαπάνη για κάθε κατοικία δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό με το οποίο είχε διατεθεί στο πλαίσιο των προγραμμάτων “Εστία” συν τον πληθωρισμό του 2022. Καλύπτονται επίσης δαπάνες για την επισκευή φθορών που διαπιστώνονται στα ακίνητα, έως 500 ευρώ ανά κατοικία κατά τη διάρκεια της μίσθωσης με την προσκόμιση των σχετικών παραστατικών και έως το τετραπλάσιο του μηνιαίου μισθώματος κατά τη λήξη της μίσθωσης κατόπιν αιτήματος του ιδιοκτήτη, που συνοδεύεται από βεβαίωση ιδιώτη μηχανικού για το κόστος αποκατάστασης των φθορών. Τέλος καλύπτονται οι δαπάνες μετακόμισης, έως 1000 ευρώ ανά νοικοκυριό.

– Το ηλεκτρονικό μισθωτήριο συμβόλαιο υπογράφεται μεταξύ του ιδιοκτήτη του ακινήτου και του ωφελούμενου με την εγγύηση του Δήμου ή του νομικού του προσώπου σε ό,τι αφορά την καταβολή του μισθώματος. Στο συμβόλαιο ορίζεται ρητά ότι η καταβολή του ενοικίου βαρύνει τον Δήμο ή νομικό πρόσωπο του Δήμου. Το ενοίκιο καταβάλλεται μηνιαίως σε τραπεζικό λογαριασμό του ιδιοκτήτη, ενώ είναι δυνατή η προκαταβολή σε μία δόση των μισθωμάτων του α’ εξαμήνου της μίσθωσης.

Τα επόμενα βήματα μετά την δημοσίευση της ΚΥΑ στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης είναι:

-Η υπογραφή προγραμματικών συμβάσεων μεταξύ του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και των Δήμων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.

Η δημοσίευση πρόσκλησης προς τους ιδιοκτήτες κατοικιών που συμμετείχαν στα προγράμματα “Εστία” προκειμένου να ενταχθούν στο πρόγραμμα “Κάλυψη”. Οι αιτήσεις των ιδιοκτητών θα υποβάλλονται στους Δήμους μαζί με υπεύθυνη δήλωση, ότι το ακίνητο πληροί τα απαιτούμενα κριτήρια, είναι έτοιμο προς χρήση και δεν φέρει πραγματικό ελάττωμα.

– Η υποβολή αιτήσεων από τους νέους στο Δήμο διαμονής τους, μαζί με τα κατά περίπτωση δικαιολογητικά, η αξιολόγησή τους σύμφωνα με τα κριτήρια που ορίζονται στην ΚΥΑ και η επιλογή των κατοικιών από τους ωφελούμενους.

Χαμηλότοκα δάνεια

Οι πολίτες που πληρούν τις προϋποθέσεις συμμετοχής στο πρόγραμμα (δηλαδή είναι ηλικίας 25-39 ετών κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για το δάνειο, με ετήσιο εισόδημα από 10.000 ευρώ έως το όριο που προβλέπεται για τη χορήγηση επιδόματος θέρμανσης και δεν διαθέτουν ακίνητο κατάλληλο για την κατοικία τους) υποβάλλουν αίτηση για να κριθεί η κατ’ αρχήν επιλεξιμότητά τους σε κάποια από τις τράπεζες που θα συμμετέχουν στο πρόγραμμα.

Η αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από σειρά δικαιολογητικών για το καθένα από τα κριτήρια επιλεξιμότητας.

Οι τράπεζες ελέγχουν την πλήρωση των προϋποθέσεων (ηλικιακό όριο, εισόδημα, έλλειψη ακινήτου κατάλληλου προς κατοικία) για κάθε αιτούντα.

Εάν αυτές πληρούνται, τότε αξιολογούν την πιστοληπτική ικανότητα του ενδιαφερομένου με βάση τους εσωτερικούς τους κανονισμούς και αποφασίζουν για την προέγκριση ή όχι δανείου και τα κριτήρια πιστοδότησης εντός 60 ημερών από την υποβολή της αίτησης. Η προέγκριση ισχύει για 60 ημέρες από τη γνωστοποίησή της στον αιτούντα.

Η τράπεζα ενημερώνει τον αιτούντα για την προέγκριση και αυτός εντός της προθεσμίας των 60 ημερών οφείλει να γνωστοποιήσει στην τράπεζα το αιτούμενο ποσό δανείου (που δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 150.000 ευρώ), το ακίνητο που προτίθεται να αγοράσει και την τιμή του (που δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 200.000 ευρώ σύμφωνα με το συμβόλαιο αγοράς) και να προσκομίσει τα έγγραφα που απαιτούνται ώστε η τράπεζα να κάνει τον απαραίτητο έλεγχο. Αν η προθεσμία παρέλθει άπρακτη, η οικονομική προέγκριση παύει να ισχύει. Εάν προσκομιστούν εμπρόθεσμα όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά, τότε σε συνέχεια επικοινωνίας της τράπεζας με την ΕΑΤ, η ΕΑΤ δεσμεύει το ποσό του αιτούμενου δανείου μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία τελικής έγκρισης ή εν μέρει έγκρισης ή απόρριψης του δανείου από την τράπεζα και εντάσσει τη συγκεκριμένη αίτηση στο Πρόγραμμα.

Στη συνέχεια η τράπεζα διενεργεί νομικό και τεχνικό έλεγχο επί του ακινήτου και γνωστοποιεί τα αποτελέσματα στην ΕΑΤ. Εάν από τον έλεγχο προκύψει ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις ως προς το ακίνητο για τη λήψη δανείου, υποβάλλει στην ΕΑΤ τη σχετική δανειακή σύμβαση. Η ΕΑΤ ελέγχει τα στοιχεία που υποβλήθηκαν και εγκρίνει τη σύμβαση εκτός και αν α) ο υποψήφιος δανειολήπτης έχει αιτηθεί δάνειο ή έχει καταρτίσει σύμβαση με άλλη τράπεζα στο πλαίσιο του Προγράμματος ή β) το ποσό που αναγράφεται στη σύμβαση υπερβαίνει το ποσό που είχε δεσμευθεί ή το 90% του συμβολαίου αγοράς ή γ) τα καταχωρημένα στοιχεία είναι λανθασμένα.

Η υπογραφή σύμβασης με τον τελικό αποδέκτη, η εγγραφή υποθήκης ή προσημείωσης υποθήκης επί του ακινήτου που θα διασφαλίζει το δάνειο και η εκταμίευση του συνολικού ποσού της σύμβασης πραγματοποιείται εντός 6 μηνών από την έγκριση της ΕΑΤ. Η παραπάνω προθεσμία παρατείνεται κατά 2 μήνες αν η αίτηση για εγγραφή υποθήκης ή προσημείωσης έχει υποβληθεί εντός του εξαμήνου. Εάν οι προθεσμίες αυτές δεν τηρηθούν με υπαιτιότητα του αιτούντος, η αίτηση απορρίπτεται.

Τα επόμενα προγράμματα

Τα προγράμματα για τα οποία εκκρεμούν υπουργικές αποφάσεις είναι τα ακόλουθα:

Κοινωνική Αντιπαροχή

Πρόκειται για νέο θεσμό που προστίθεται στην “εργαλειοθήκη” της ΔΥΠΑ για την στεγαστική πολιτική. Ορίζεται ως: “Σύμπραξη φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, με ιδιώτες αναδόχους, κατά την οποία ο ανάδοχος ανεγείρει με δικές του δαπάνες κτίριο επί αδόμητου ακινήτου του φορέα και το αντάλλαγμά του συνίσταται στην εκμετάλλευση για ορισμένο χρονικό διάστημα του ακινήτου με την παράλληλη υποχρέωσή του να εκμισθώνει μέρος αυτού σε δικαιούχους έναντι προκαθορισμένου μισθώματος. Μετά το πέρας του χρόνου εκμετάλλευσης ο ανάδοχος υποχρεούται να παραδώσει το ακίνητο στον ιδιοκτήτη φορέα”.

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι δικαιούχοι μισθωτές επιλέγονται με βάση αντικειμενικά κοινωνικά κριτήρια, ενώ εκτός από την απλή μίσθωση των σπιτιών με χαμηλό ενοίκιο θα επιτρέπεται και η υπογραφή συμβάσεων μίσθωσης με δικαίωμα προαίρεσης για την εξαγορά τους από τους δικαιούχους (rent to own). Προβλέπεται ακόμη ότι:

– Η Κοινωνική Αντιπαροχή μπορεί να αφορά και δομημένα ακίνητα. Στην περίπτωση αυτή το αντικείμενο της σύμβασης περιλαμβάνει και την κατεδάφιση των κτισμάτων, η οποία γίνεται με δαπάνες του αναδόχου.

– Το ποσοστό των οριζόντιων ιδιοκτησιών που εκμισθώνονται προς δικαιούχους αντιστοιχεί σε ποσοστό μεταξύ 30% και 60% του συνόλου της ιδιοκτησίας.

– Η επιλογή του αναδόχου γίνεται κατόπιν δημόσιας πρόσκλησης στην οποία περιγράφονται τουλάχιστον τα εξής:

α) το αδόμητο ακίνητο, τυχόν υφιστάμενα κτίσματα που ευρίσκονται εντός αυτού, και τα χαρακτηριστικά του κτιρίου που πρόκειται να ανεγερθεί σε αυτό,

β) οι οριζόντιες ιδιοκτησίες που θα συσταθούν και οι επιτρεπόμενες χρήσεις τους,

γ) τα κριτήρια συμμετοχής και επιλογής του αναδόχου,

δ) οι βασικοί όροι των συμβάσεων μίσθωσης μεταξύ του αναδόχου και των δικαιούχων, πλην του μισθώματος.

Στόχος του προγράμματος είναι η ανέγερση 2.500 κοινωνικών κατοικιών για 5.000 ωφελούμενους νέους έως 39 ετών.

Ανακαινίζω – Νοικιάζω

Αποσκοπεί στην ένταξη κενών κατοικιών στη μισθωτική αγορά με την επιδότηση των ιδιοκτητών για την αναβάθμισή τους. Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι στο πρόγραμμα συμμετέχουν ιδιοκτήτες κατοικιών με ετήσιο εισόδημα έως 40.000 ευρώ και ακίνητη περιουσία έως 300.000 ευρώ, ενώ αποκλείονται όσοι έχουν ενταχθεί σε προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας ή ανακαίνισης για οποιοδήποτε ακίνητό τους τα τελευταία πέντε έτη.

Το ακίνητο πρέπει να έχει εμβαδόν έως 100 τ.μ. και να βρίσκεται σε αστική περιοχή, δεν πρέπει να έχει δηλωθεί ως πρώτη κατοικία, ή ως μισθωμένη αλλά να αναφέρεται ως κενή στο Ε2 των τριών τελευταίων ετών.

Οι εντασσόμενοι στο πρόγραμμα επιδοτούνται για δαπάνες επισκευής και ανακαίνισης έως 10.000 ευρώ, (περιλαμβάνονται υλικά και εργασίες). Η επιδότηση φθάνει στο 40% της δαπάνης με προϋπόθεση την ηλεκτρονική εξόφληση των τιμολογίων και την εκμίσθωση του ακινήτου για τουλάχιστον τρία χρόνια.

Με το νομοσχέδιο θεσπίζονται επίσης πολεοδομικές ρυθμίσεις που αποσκοπούν στην άρση εμποδίων και την επιτάχυνση εφαρμογής της στεγαστικής πολιτικής.