ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ ΣΕ ΘΡΑΚΗ-ΑΙΓΑΙΟ-Α.ΜΕΣΟΓΕΙΟ ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2020 - Η Επιτομή της Coercive Diplomacy και όχι της ''Good Diplomacy''
Στέλιος Αλεξόπουλος Αντιπτέραρχος (Ι) ε.α.
ΚΥΠΡΟΣ
Προσάρτηση Κύπρου από τη Βρετανία (1914-1925)
Στις 5 Νοεμβρίου 1914 ανακηρύσσεται η Προσάρτηση της Κύπρου υπό την Βρετανική Κυβέρνηση. Η
Κύπρος προσαρτάται από τη Βρετανία, ως αντίδραση για την είσοδο της Τουρκίας στον Α΄ ΠΠ στο
πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων (Γερμανίας, Αυστροουγγαρίας, Ιταλίας). Λόγω της εισόδου της
Τουρκίας στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων, η Βρετανία το 1915 προσφέρει την Κύπρο στην Ελλάδα,
προκειμένου να επιτύχει την είσοδο της ουδέτερης Ελλάδας στον Α΄ ΠΠ με το μέρος της Αντάντ. Όμως, η
γερμανόφιλη κυβέρνηση Ζαΐμη απορρίπτει τη Βρετανική πρόταση, γιατί πίστευε στη νίκη της
Γερμανίας, η οποία θα προσέφερε την Κύπρο στην Ελλάδα.
Κύπρος – Βρετανική Αποικία (1925-1960)
24 Ιουλ. 1923 υπογράφεται η Συνθήκη της Λοζάνης, η Τουρκία παραιτείται των δικαιωμάτων της στην
Κύπρο.
«Η Τουρκία δηλοί ότι αναγνωρίζει την προσάρτησιν της Κύπρου ανακηρυχθείσαν υπό της Βρεττανικής
Κυβερνήσεως την 5ην Νοεμβρίου 1914.» (Άρθρο 20, Συνθήκης Λοζάνης).
Μετά την παραίτηση της Τουρκίας των δικαιωμάτων της, η Κύπρος ανακηρύσσεται Βρετανική αποικία
του στέμματος, το 1925. Το αίτημα της Ένωσης αποκλείεται οριστικά από τη Βρετανία. Η βρετανική
στάση οφείλονταν στον αναβαθμισμένο ρόλο που προσέδιδε στην Κύπρο το Αγγλικό Επιτελείο
Στρατού, ως σημαντικής Ναυτικής και Αεροπορικής Βάσης για τον έλεγχο των πετρελαίων στην περιοχή
της Εγγύς και Μέσης Ανατολής.
Το Κίνημα του 1931 – Οκτωβριανή εξέγερση
Τα αίτια που οδήγησαν στο λαϊκό ξέσπασμα ήταν η αποικιακή πολιτική που θέλησε να εφαρμόσει ο τότε
Βρετανός Κυβερνήτης Ρόναλντ Στορς, η οικονομική εξαθλίωση αγροτών και εργατών εξαιτίας «..της
συνεχιζόμενης ανομβρίας, των επιπτώσεων από τη παγκόσμια οικονομική κρίση (1929) και την γενική
οικονομική δυσπραγία» και η απογοήτευση των Κυπρίων, όταν διαπιστώθηκε ότι και η εργατική
κυβέρνηση της Βρετανίας ταυτίστηκε πλήρως με την πολιτική που ακολουθούσαν οι προηγούμενες
συντηρητικές κυβερνήσεις. Αυτό έγινε σαφές μετά την απόρριψη του αιτήματος των Κυπρίων για Ένωση
με την Ελλάδα, που υπεβλήθη από την Κυπριακή πρεσβεία στο Λονδίνο το 1929. Από πλευράς
Βρετανών «…δίδονταν η υπόσχεση για άμεση συμπαράσταση σε αναπτυξιακά και οικονομικά
προβλήματα, αλλά για το πολιτικόν μέλλον της Κύπρου αναφέρονταν ότι το Ενωτικό ζήτημα είχε κλείσει
οριστικά και ότι δεν έχει έλθει η εποχή για παροχή συνταγματικού τινός πειράματος αυτοκυβέρνησης».
Έναρξη Β’ ΠΠ
Λόγω της οικονομικής κρίσης οι περισσότερες χώρες εφάρμοσαν προγράμματα ανακούφισης και η
πολιτική τους ζωή πέρασε αναταραχές, εξωθώντας την ιδεολογία στα άκρα. Σε ορισμένα κράτη, οι
απελπισμένοι πολίτες στράφηκαν προς δημαγωγούς εθνικιστές, όπως τον Αδόλφο Χίτλερ, με
αποτέλεσμα την έναρξη του Β’ΠΠ το 1939. Το τέλος της οικονομικής ταυτίστηκε με το έναυσμα της
πολεμικής οικονομίας του Β’ ΠΠ.
‘’Επιτήδεια Ουδετερότητα’’ Τουρκίας: Η Τουρκία με το ξέσπασμα του Β’ΠΠ υπογράφει στις 19 Οκτ. 1939
σύμφωνο συμμαχίας με την Αγγλία-Γαλλία. Μετά όμως την συνθηκολόγηση τα Γαλλίας υπογράφει
σύμφωνο μη επίθεσης και φιλίας με την Γερμανία στις 18 Ιουν. 1941.
Τον Απρίλιο 1941, τα Γερμανικά στρατεύματα εισβάλουν στα Βαλκάνια και στην Ελλάδα. Η Αγγλία ζητά
από την Άγκυρα να διακόψει τουλάχιστον τις διπλωματικές σχέσεις της με τον Άξονα, ως ένδειξη
αλληλεγγύης προς τους Έλληνες. Ο τούρκος ΥΠΕΞ Ρουστού Σαράτσογλου αρνήθηκε να προσχωρήσει η
χώρα του στον πόλεμο, στο πλευρό των συμμάχων, απορρίπτοντας ακόμη και μια διπλωματική
αποδοκιμασία της επίθεσης κατά της Ελλάδας. Η τακτική να «παίζει σε δύο ταμπλό» οφείλονταν στην
επιδίωξη εξασφάλισης περισσότερων ανταλλαγμάτων. Στις διαπραγματεύσεις και με τις δύο πλευρές οι
Τούρκοι απαιτούσαν εδάφη σε, Θράκη, Ελληνικά νησιά Αν. Αιγαίου, Δωδεκάνησα, Κύπρο, ακόμη και το
λιμάνι της Θεσσαλονίκης, επίσης σε Κριμαία, Υπερκαυκασία, Συρία, Ιράκ, Αίγυπτο, Λιβύη, Αλβανία.
Έκτοτε, η Τουρκία προωθεί με υπομονή και μεθοδικότητα τις βασικές αυτές θέσεις της,
έχοντας μέχρις ενός ορισμένου σημείου σήμερα, ‘’αγκιστρώσει’’ και διασφαλίσει τα
συμφέροντά της, σε Κύπρο, Ιράκ, Συρία, Λιβύη, Αλβανία και αλλού, με διμερείς ή/και
πολυμερείς διαπραγματεύσεις, στρατηγικές συνεργασίες και συμφωνίες, εκμεταλλευόμενη
ακόμη και την αντίθεση των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης, σημερινής Ρωσίας.
_________ !!!__________
ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΜΕΧΡΙ ΕΙΣΒΟΛΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ
ΣΕ 12+1 ΒΗΜΑΤΑ (1941-1974)
Η Επιτομή της ‘’Coercive Diplomacy’’ και όχι της ‘’Good Diplomacy’’
Τι επιδιώκουν στη Θράκη*;;;
1.Δημιουργία Τουρκικών Ενώσεων*
Έναρξη Τουρκοκυπριακής δράσης (1941)
Το 1941 εκδίδεται η εφημερίδα Halkιn Sesi (Φωνή του Λαού), από τον ιατρό Δρ. Φαζίλ
Κιουτσούκ, μετέπειτα τουρκοκύπριο πολιτικό, την οποία συνέχισε να διευθύνει μέχρι το θάνατό
του. Το 1943 ο Κιουτσούκ εξελέγη δημοτικός σύμβουλος Λευκωσίας. Το ίδιο έτος ίδρυσε την
«Ένωση της Τουρκικής Μειονότητος της Νήσου Κύπρου» (τουρκ. Κ.Α.Τ.Α.Κ.) και το 1945 ίδρυσε
με άλλα στελέχη που αποχώρησαν από την οργάνωση αυτή το «Κυπριακό Τουρκικό Εθνικό
Κόμμα». Το κόμμα αυτό μετονομάσθηκε αργότερα σε «Εθνική Τουρκική Ένωση Κύπρου».
2.Δημιουργία Εθνικής Αντίστασης
Τουρκοκυπριακή δράση (1955)
Με την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ (1955), ο Φαζίλ Κιουτσούκ ίδρυσε την
οργάνωση «Ένωση Τουρκοκυπριακής Αντίστασης», της οποίας υπήρξε αρχηγός. Τα μέλη
της οργανώσεως τα όρκιζε στο ιατρείο του ενώπιον μιας μικρής τουρκικής σημαίας. Αργότερα
υπήρξε μέλος των τουρκοκυπριακών τρομοκρατικών οργανώσεων Volkan (Ηφαίστειο) και Τ.Μ.Τ.
(Türk Mükavemet Teşkilatι=Τουρκική Αντιστασιακή Οργάνωση). Εξαιτίας της δράσεώς του έγινε
στόχος της ΕΟΚΑ, η οποία απείλησε να τον εκτελέσει.
Κυβερνήσεις Τουρκίας: Κυβέρνηση Αντνάν Μεντερές (22.5.1950-27.5.1960) Στρατιωτικό Καθεστώς
Στρατηγού Κεμάλ Γκιουρσέλ (27.5.1960-27.10.1961), Στρατιωτικό Καθεστώς Στρατηγού Fahrettin Ozdilek
(30.10.-20.11.1961), Κυβέρνηση Ισμέτ Ινονού (20.11.1961-21.2.1965), Κυβέρνηση Ανεξάρτητου Suat
Hayri Urguplu (20 Φεβ.1965 – 27 Οκτ.1965).
Κυβερνήσεις Ελλάδας: Κυβέρνηση Σοφ. Βενιζέλου (23.3.-15.4.1950), Κυβέρνηση Νικ. Πλαστήρα
(15.4.-21.8.1950), Κυβερνήσεις Σοφ. Βενιζέλου (21.8.1950-27.10.1951), Κυβέρνηση Νικ. Πλαστήρα
(27.10.1951-11.10.1952), Υπ. Κυβέρνηση Δημ. Κιουσόπουλου (11.10.-19.11.1952), Κυβέρνηση Αλέξ.
Παπάγου (19.11.1952-6.10.1955), Κυβερνήσεις Κωνσταντίνου Καραμανλή (6.10.1955-19.6.1963).
Στις 18 Φεβ. 1952 Ελλάδα και Τουρκία εισέρχονται στο ΝΑΤΟ.
3.Διεθνοποίηση Ζητήματος – Τουρκία ισότιμος συνομιλητής
Τριμερής Διάσκεψη του Λονδίνου (1955)
Συνεκλήθη από τη Βρετανία στο Λονδίνο, τον Αύγουστο του 1955, με συμμετοχή της ΒΡΕΤΑΝΙΑΣ,
της ΕΛΛΑΔΑΣ και της ΤΟΥΡΚΙΑΣ. Ο άμεσα ενδιαφερόμενος κυπριακός λαός αγνοήθηκε.
Η Ελλάδα αποδεχόμενη την πρόσκληση έπεσε στην παγίδα των Βρετανών, καθώς από εκείνη
τη στιγμή η ΤΟΥΡΚΙΑ επιβάλλονταν ως ισότιμος συνομιλητής στο Κυπριακό και
έμπαινε ξανά στο πολιτικό παιχνίδι για την Κύπρο, 32 χρόνια μετά την υπογραφή της
Συνθήκης της Λωζάνης (1923), με την οποία η Τουρκία παραιτήθηκε από τα
δικαιώματά της στην Κύπρο.
Βρετανικό Σχέδιο Λύσης: Το Βρετανικό σχέδιο λύσης προνοούσε την παροχή Αυτονομίας με
Σύνταγμα περιορισμένης Αυτοδιοίκησης, που θα διαμορφωνόταν από τις τρεις – πλέονεμπλεκόμενες κυβερνήσεις και θα παρείχε εγγυήσεις για τη συμμετοχή Τουρκοκυπρίων στη
Νομοθετική Συνέλευση και στο Υπουργικό Συμβούλιο.
Ταυτόχρονα, το Κυπριακό παύει να θεωρείται ως αποικιακό πρόβλημα, στο οποίο πρέπει να
δώσει λύση η Βρετανία και μεταβάλλεται σε διεθνές ζήτημα.
Τελικά, η Τριμερής Διάσκεψη οδηγήθηκε σε αδιέξοδο, καθώς η Ελλάδα απέρριψε τις
εισηγήσεις που κατατέθηκαν.
Γεωπολιτική Ανατολικής Μεσογείου (1947 και έπειτα)
Ήδη, από τη δεκαετία του 1950 οι Ελληνο-Τουρκικές σχέσεις φάνηκε ότι κάθε άλλο παρά αρμονικές θα
ήταν, καθώς η τότε Αγγλο-Αμερικανική γεωπολιτική στόχευε στη μεταβολή του status quo στην Ανατολική
Μεσόγειο, μετά από τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ το 1947. Στο πνεύμα του Rimland (δακτύλιος
ανάσχεσης της ρωσικής/σοβιετικής προσπάθειας για την εξεύρεση διεξόδου προς τις θερμές θάλασσες),
το Ισραήλ θα υποστηρίζονταν άμεσα και δυναμικά από τις Αγγλο-Αμερικανικές ναυτικές δυνάμεις,
προκειμένου να αντισταθεί στην Αραβική στρατιωτική πίεση, την οποία ενίσχυε η Σοβιετική Ένωση. Η
Ελλάδα και η Τουρκία είχαν ενταχθεί μαζί στο ΝΑΤΟ το 1952 και συνεπώς όφειλαν, υπό το ίδιο πνεύμα,
να μοιράζονται καθήκοντα και υποχρεώσεις χωρίς να διαταράσσουν τη συμμαχική ειρήνη στην
Ανατολική Μεσόγειο. Η διεθνοποίηση του Κυπριακού Ζητήματος το 1950 και η έναρξη του
Αντιστασιακού Αγώνα το 1955 των Κυπρίων, έδωσαν την ευκαιρία στην τουρκική αναθεωρητική
πολιτική να προβάλλει αξιώσεις με απειλή χρήσης στρατιωτικής βίας στην Κύπρο αλλά και στο Αιγαίο.
Ειδικά στην μεγαλόνησο με την συνεπικουρία των Άγγλο-Αμερικανών προωθείτο ένα σχέδιο που θα
απέκλειε την Ένωση και θα ευνοούσε τη διχοτόμηση ή μία δυσλειτουργική ανεξαρτησία. Συνεπώς όλοι
οι εμπλεκόμενοι γνώριζαν ότι η υποβόσκουσα Ελληνο-Τουρκική κρίση δεν θα μεταβάλλονταν στην
πραγματική της διάσταση, υπό οιαδήποτε μορφή πολιτικής εξουσίας στις τρεις χώρες (Ελλάδα-ΚύπροΤουρκία).
4.Προβοκάτσιες-Βιαιοπραγίες (σε περίπτωση αδιεξόδου διασκέψεων)
Βιαιοπραγίες Κωνσταντινούπολης (Σεπτέμβριος 1955)
Με το τέλος της Τριμερούς οργανώνονται στην Κωνσταντινούπολη και στη Σμύρνη βιαιοπραγίες
το απόγευμα της 6ης Σεπτεμβρίου 1955, σε βάρος των Ελλήνων της Τουρκίας, ως
προειδοποίηση στην ΕΟΚΑ, η οποία δήθεν σχεδίαζε «σφαγές» των Τουρκοκυπρίων.
Οργανωμένες ομάδες Τούρκων εξτρεμιστών κατέστρεψαν εκατοντάδες καταστήματα
ελληνικής ιδιοκτησίας στην Κωνσταντινούπολη και προέβησαν ανεξέλεγκτα σε ένα πογκρόμ
λεηλασιών και βανδαλισμών. Παρόμοιες επιθέσεις έγιναν και στη Σμύρνη, με στόχο το
ελληνικό κλιμάκιο στο τοπικό Αρχηγείο του ΝΑΤΟ. Ως αφορμή των επιθέσεων παρουσιάστηκε
η έκρηξη που σημειώθηκε στο προαύλιο του τουρκικού προξενείου στη Θεσσαλονίκη.
5.Προετοιμασία Τουρκικού Σχεδίου Λύσεως Ζητήματος
Πολιτική Τουρκίας-‘’Τουρκοκυπριακή Λύση’’- Έκθεση Νιχάτ Ερίμ (1956 & έπειτα)
Από πλευράς Τουρκίας, ο Νιχάτ Ερίμ (διαπρεπής συνταγματολόγος, καθηγητής πανεπιστημίου
και πολιτικός) ήταν ο πολιτικός που χάραξε την γραμμή επί της οποίας στηρίζεται επί πολλά έτη η
πολιτική της Τουρκίας επί του Κυπριακού ζητήματος. Με δύο υπομνήματά του-εκθέσεις του, στα
τέλη του 1956, προς την κυβέρνηση Μεντερές υποστήριξε ότι η απαίτηση της Τουρκίας για
επιστροφή ολόκληρης της Κύπρου στην ίδια, δεν είχε πιθανότητες επιτυχίας, αφού δεν θα
έβρισκε τα απαραίτητα διεθνή ερείσματα. Στο αίτημα των Ελληνοκυπρίων για Ένωση με την
Ελλάδα, η Τουρκία θα αντιπαρατάσσει το αίτημα για χωριστή αυτοδιάθεση Ελληνοκυπρίων και
Τουρκοκυπρίων, πράγμα το οποίο θα οδηγήσει σε διχοτόμηση. Με τα υπομνήματα-εκθέσεις
του Νιχάτ Ερίμ καθορίζονταν η τουρκική πολιτική για επανάκτηση της Κύπρου, ώστε η Τουρκία
να σταματήσει να είναι ένα μεγάλο κράτος ξηράς. Να αποκτήσει θαλάσσια διέξοδο και να
μετατραπεί σε μια ισχυρή περιφερειακή δύναμη με παγκόσμια εμβέλεια.
Το σχέδιο (Νιχάτ Ερίμ) περιελάμβανε τις παρακάτω πέντε βασικές αρχές:
1. Οι διεκδικήσεις στην Κύπρο θα πρέπει να στηρίζονται σε πολιτικούς λόγους χωρίς να
διαταράσσονται οι σχέσεις με τη Μεγάλη Βρετανία.
2. Στο νησί υπάρχουν δύο διαφορετικές εθνικές κοινότητες, η κάθε μία από τις οποίες έχει το
δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Η λύση θα αποφασισθεί με ξεχωριστά δημοψηφίσματα.
3. Η αρχή της αυτοδιάθεσης θα πρέπει να εφαρμοσθεί με την μετακίνηση ελληνικού πληθυσμού
για να υπάγονται στη διοίκηση της επιθυμίας του, αλλά και για να μην καταπατούνται τα
δικαιώματα της τουρκικής κοινότητας που είναι μειονότητα, και να κατοχυρώνεται επίσης η
ασφάλεια της Τουρκίας.
4. Η Τουρκία θα πρέπει να καθορίσει την προσφορότερη μορφή διχοτόμησης, λαμβάνοντας
υπόψη τα οικονομικά και στρατιωτικά της συμφέροντα, καθώς και τα συμφέροντα των
Τουρκοκυπρίων. Στην ασφάλεια της περιοχής που θα παραχωρηθεί στους Ρωμιούς της Κύπρου
θα πρέπει να συμμετέχει και η Τουρκία γιατί το θέμα σχετίζεται τόσο με την ασφάλεια της ίδιας,
όσο και με αυτή της Μέσης Ανατολής.
5. Πρέπει να επιδιωχθεί η ελεύθερη μετάβαση Τούρκων προς την Κύπρο. Υπό την προϋπόθεση
ότι θα ληφθούν μέτρα ώστε το σύνολο του τουρκικού πληθυσμού να μπορεί να αυξηθεί στο
ποσοστό που ανερχόταν επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τότε δεν θα υπάρχει ανησυχία για την
έκβαση του δημοψηφίσματος που θα γίνει είτε για τον καθορισμό του συνόλου της νήσου, είτε
για τη διχοτόμηση.
Κρίση του Σουέζ, 1956 πολιτική, διπλωματική και στρατιωτική κρίση που ξέσπασε το καλοκαίρι του 1956
στην Αίγυπτο αμέσως μετά την εθνικοποίηση της Διώρυγας του Σουέζ από τον Νάσερ και συνεχίστηκε το
φθινόπωρο του ίδιου έτους με κίνδυνο γενίκευσης πολεμικής σύγκρουσης συνασπισμένων δυνάμεων
Μεγάλης Βρετανίας, Γαλλίας και Ισραήλ κατά της Αιγύπτου. O Νάσερ είχε κλείσει πολεμικό εξοπλισμό
τελευταίου τύπου με την Τσεχοσλοβακία ενώ στην πραγματικότητα ήταν το ψευδώνυμο της Σοβιετικής
Ένωσης, που είχε πουλήσει (σχεδόν χαρίσει) στους Αιγυπτίους. H εθνικοποίηση της διώρυγας ήταν
αντίθετη με τα συμφέροντα της Βρετανίας και της Γαλλίας στην περιοχή. Το Ισραήλ υποκινούμενο από
τους Αγγλογάλλους, στις 29.10.1956, εισβάλλει στο Σινά. Ο κίνδυνος γενίκευσης αποτράπηκε από τις
Η.Π.Α. λόγω των απειλών της Σοβιετικής Ένωσης. Στις 15 Νοεμβρίου με παρέμβαση του ΟΗΕ διατάχθηκε η
κατάπαυση του πυρός και κατέφθασε ειρηνευτική δύναμη του OHE. Στις 23.12.1956 οι Ισραηλινοί
αποσύρονται στα σύνορα του 1949, αποχωρούν και οι Αγγλογάλλοι. Παρόλα αυτά η κρίση παρατάθηκε
μονομερώς από το Ισραήλ μέχρι την άνοιξη του 1957. Την κρίση του Σουέζ επακολούθησε η μεγαλύτερη
πολιτική ταπείνωση της Μεγάλης Βρετανίας στον 20ό αιώνα, οπότε και παραιτήθηκε ο τότε
πρωθυπουργός Άντονυ Ήντεν, ενώ αντίθετα ο πρόεδρος Νάσερ κατέστη μέγα πολιτικό ίνδαλμα όλου του
αραβικού κόσμου. Η αραβοϊσραηλινή αντιπαράθεση, που πήρε σάρκα και οστά με την κρίση στο Σουέζ ,
συνεχίσθηκε με τον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967 και κορυφώθηκε με αυτόν του Yom Kippur το 1973.
6.Έναρξη Εφαρμογής Σχεδίου Λύσεως – Αφύπνιση Τουρκικού Εθνικού
Συναισθήματος
Τουρκοκύπριοι-‘’Το Κυπριακό Ζήτημα-Μια Μόνιμη Λύση’’ Φαζίλ Κιουτσούκ (1957)
Από πλευράς Τουκοκυπρίων, μετά το πέρας του Β’ΠΠ και εν όψει του ογκούμενου ενωτικού
ρεύματος των Ελλήνων, ο Κιουτσούκ ξεκίνησε τον δικό του αγώνα για την
καταπολέμηση των ελληνικών θέσεων και για την αφύπνιση του εθνικού
αισθήματος των Τουρκοκυπρίων. Παράλληλα ανέλαβε έντονη αντιαποικιακή εκστρατεία
από τις στήλες της εφημερίδος του, πράγμα που του στοίχισε πολλές προσαγωγές ενώπιον του
δικαστηρίου και την επιβολή χρηματικών προστίμων τις περισσότερες φορές. Ωστόσο, μια από
τις σημαντικότερες επιτυχίες του Κιουτσούκ ήταν η ανάθεση στους Τουκοκυπρίους το 1956 της
διοικήσεως του Εβκάφ, του ευαγούς θρησκευτικού ιδρύματος, που διαχειρίζονταν τεράστιες
περιουσίες. Ήταν μια πράξη πολιτικής σκοπιμότητας εκ μέρους των Άγγλων, οι οποίοι ήθελαν
εκείνη την εποχή να προσεταιρισθούν την Τουρκοκυπριακή μειονότητα, ως αντίβαρο στις
ενωτικές επιδιώξεις των Ελλήνων της Κύπρου.
Το 1957 ο Κιουτσούκ κυκλοφόρησε το βιβλίο The Cyprus Question – A Permanent Solution (Το
Κυπριακό Ζήτημα – Μια μόνιμη Λύση), στο οποίο αποτυπώνονται καθαρά οι σκέψεις και οι
προσανατολισμοί του προς μία διχοτομική λύση. Χαρακτηριστικό ήταν το εξώφυλλο του εν λόγω
βιβλίου, στο οποίο παρουσιαζόταν ένας χάρτης της Κύπρου με διχοτομημένη την νήσο κατά
μήκος του 35ου παραλλήλου. Καθ’ όλην την διάρκεια του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα της
Ε.Ο.Κ.Α. ο Κιουτσούκ δραστηριοποιήθηκε για την προβολή τόσο στην Τουρκία όσο και στο
εξωτερικό των τουρκικών και των τουρκοκυπριακών θέσεων.
“Taksim” Χάρτης της διαίρεσης του νησιού όπως το εισηγήθηκε ο Τούρκος ηγέτης Φαζίλ Κιουτσούκ στο
βιβλίο του το 1957 “The Cyprus Question – A Permanent Solution”.
Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου (11& 19.2.1959)
Οι συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου υπεγράφησαν η πρώτη στο ξενοδοχείο Ντόλτερ της Ζυρίχης στις
11.2.1959, από τους Κωνσταντίνο Καραμανλή και Αντνάν Μεντερές, η δεύτερη στο Λάνκαστερ Χάουζ
του Λονδίνου στις 19.2.1959, από τους δύο προαναφερθέντες συν τον Βρετανό ομόλογό τους Χάρολντ
Μακμίλαν, ενώ κάποια συνημμένα κείμενα είχαν υπογραφεί και από τους Μακάριο Πρόεδρο και Φαζίλ
Κιουτσούκ, Αντιπρόεδρο, οι οποίοι είχαν γνώση του συνόλου των συμφωνιών.
Επιπλέον, συμφωνήθηκαν η Συνθήκη Συμμαχίας και η Συνθήκη Εγγύησης, με συνταγματική ισχύ, οι
οποίες συνομολογήθηκαν στη Ζυρίχη με υπογραφή στις 11 Φεβρουαρίου 1959 από τους Κ. Καραμανλή
και Α. Μεντερές. Στη Συνθήκη Εγγύησης υπήρχε ως ειδική πρόβλεψη, το δικαίωμα μονομερούς
επέμβασης για αποκατάσταση(δήθεν?) της συνταγματικής τάξης στην υπό δημιουργία τότε Κυπριακή
Δημοκρατία, η οποία (όπως ίσως προοιωνίζονταν?) οδήγησε τελικά στις δύο τουρκικές εισβολές
(Ατίλλας 1&2) και την κατοχή της το 1974. Η Κυπριακή Δημοκρατία ιδρύθηκε στις 16 Αυγούστου 1960,
με Βρετανική Απόφαση της Βουλής των Κοινοτήτων. Πέραν αυτών …
Μυστική Συμφωνία: Στη Ζυρίχη υπεγράφη επίσης μυστική Συμφωνία μεταξύ των πρωθυπουργών
Ελλάδος και Τουρκίας, η οποία κρατήθηκε απόρρητη. Οι δύο πρώτοι όροι της αναφέρουν:
“1. Η Ελλάς και η Τουρκία θα υποστηρίξουν την είσοδον της Δημοκρατίας της Κύπρου εις το ΝΑΤΟ. Η
εγκατάστασις βάσεων του ΝΑΤΟ εις την νήσον, ως και η σύνθεσις αυτών, εξαρτάται εκ της συμφωνίας
των δύο κυβερνήσεων.
2. Συνεφωνήθη μεταξύ των δύο πρωθυπουργών ότι θα παρέμβουν παρά τω προέδρω και αντιπροέδρω
της Δημοκρατίας της Κύπρου, αντιστοίχως, επί τω σκοπώ όπως τεθούν εκτός νόμου το Κομμουνιστικόν
Κόμμα και η κομμουνιστική δράσις…”.
ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΣΥΜΦΩΝΙΩΝ ΖΥΡΙΧΗΣ–ΛΟΝΔΙΝΟΥ
1. Καθιέρωναν ένα συνεταιρισμό Ελλήνων και Τούρκων στη διοίκηση δυσανάλογο προς την πληθυσμιακή
τους αναλογία (82% Ελληνοκύπριοι και 18% Τουρκοκύπριοι).
2. Οι Τουρκοκύπριοι κέρδισαν το 30% στη Βουλή, το Υπουργικό Συμβούλιο και τη Δημόσια Υπηρεσία.
3. Οι Τουρκοκύπριοι κέρδισαν το 40% στο Στρατό και την Αστυνομία.
4. Ο Έλληνας πρόεδρος και Τούρκος αντιπρόεδρος είχαν δικαίωμα veto (αρνησικυρίας) για πολιτικά
οικονομικά και αμυντικά ζητήματα.
5. Προνοούσαν διαχωρισμό των Δημαρχείων στις κυριότερες πόλεις.
6. Προνοούσαν χωριστή ψηφοφορία και πλειοψηφία των βουλευτών κάθε κοινότητας στη Βουλή για την
ψήφιση του Προϋπολογισμού του κράτους.
7. Δημιουργήθηκαν δύο Κοινοτικές Συνελεύσεις, μια ελληνική και μια τουρκική, που η καθεμιά είχε
ευθύνη για τα θρησκευτικά, εκπαιδευτικά και πολιτιστικά θέματα της Κοινότητάς τους.
8. Το Σύνταγμα προνοούσε ρύθμιση του θέματος των χωριστών δημαρχείων από τις δύο Κοινοτικές
Συνελεύσεις.
9. Με βάση τη Συνθήκη Συμμαχίας εγκαταστάθηκε στην Κύπρο Ελληνική Στρατιωτική Δύναμη (ΕΛΔΥΚ)
950 ανδρών και Τουρκική (ΤΟΥΡΔΥΚ) 650.
10. Διατηρούνται στην Κύπρο, οι Περιοχές Κυρίαρχων Βάσεων(ΠΚΒ) της Βρετανίας.
Εξ αιτίας των Τουκοκυπρίων, η εφαρμογή ορισμένων προνοιών του Συντάγματος, όπως διαφάνηκε στην
πορεία, παρουσίαζε σοβαρά προβλήματα.
α) Η ψήφιση νόμου για τη λειτουργία ξεχωριστών Δήμων στις πέντε μεγάλες πόλεις της Κύπρου δεν
προχωρούσε. Οι Τουρκοκύπριοι απαιτούσαν, εντός των δικών τους δημοτικών ορίων, τα οποία ήθελαν
να καθοριστούν με ακρίβεια, να περιληφθούν και περιοχές στις οποίες κατοικούσαν και
Ελληνοκύπριοι, όπου υπήρχαν και σημαντικές περιουσίες Ελληνοκυπρίων.
β) Παρ’ όλο που οι Συμφωνίες δεν το προνοούσαν, οι Τουρκοκύπριοι επίσης απαιτούσαν να
δημιουργηθούν δύο διαφορετικά τμήματα, ένα ελληνικό και ένα τουρκικό που να έχουν διαφορετικά
στρατόπεδα και διαφορετικές διοικήσεις.
γ) Τρίτο σημείο σοβαρής τριβής ήταν η απαίτηση των Τουρκοκυπρίων για άμεση εφαρμογή της πρόνοιας
συμμετοχής τους στη δημόσια υπηρεσία σε ποσοστό 30%. Το 1962 το ποσοστό της συμμετοχής τους είχε
ανέλθει στο 25%, αλλά η άμεση ικανοποίηση της αξίωσής τους στο ακέραιο, αφενός θα δημιουργούσε
υπεράριθμο προσωπικό και αφετέρου θα επηρέαζε την απόδοση της δημόσιας υπηρεσίας, επειδή δεν
υπήρχαν ακόμη αρκετοί προσοντούχοι Τουρκοκύπριοι.
Πάγια Πολιτική Τουρκίας σε περίπτωση προβληματικών-μη αρεστών εξελίξεων: επιδίωξη μη
εφαρμογής συμφωνηθέντων, εκμετάλλευση λαθών αντιπάλου, πρόκληση συγκρούσεων,
μετακίνηση πληθυσμών σε διεκδικούμενα εδάφη ως τουρίστες-μετανάστες-έποικοι,
καταγγελία-αμφισβήτηση Διεθνών Συμφωνιών
Κυβερνήσεις Τουρκίας: Στρατιωτικό Καθεστώς Στρατηγού Κεμάλ Γκιουρσέλ (27.5.1960-27.10.1961),
Στρατιωτικό Καθεστώς Στρατηγού Fahrettin Ozdilek (30.10.1961-20.11.1961), Κυβέρνηση Ισμέτ Ινονού
(20.11.1961-21.2.1965).
Κυβερνήσεις Ελλάδας: Κυβερνήσεις Κωνσταντίνου Καραμανλή (6.10.1955-19.6.1963), Κυβέρνηση
Παν. Πιπινέλη (19.6.-29.9.1963), Υπ. Κυβέρνηση Στυλ. Μαυρομιχάλη (29.9.-8.11.1963), Κυβέρνηση
Γεωργ. Παπανδρέου (8.11.-31.12.1963), Υπ. Κυβέρνηση Ιωαν. Παρασκευόπουλου (31.12.1963-
18.2.1964), Κυβέρνηση Γεωργ. Παπανδρέου (19.2.1964-15.7.1965).
Κύπρος:, Κηρύσσεται η Ανεξαρτησία της Κύπρου (16.8.1960)
Πρόεδρος Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ’ (16.8.1960-3.8.1977)
Αντιπρόεδρος Φαζίλ Κιουτσούκ (16.8.1960-1973)
1961-Κίνημα Αδεσμεύτων: Στην εξωτερική πολιτική ο Μακάριος προσέγγισε το Κίνημα των
Αδεσμεύτων, την Ε.Σ.Σ.Δ. και το Σύμφωνο της Βαρσοβίας υπολογίζοντας στην αντίδραση των
τελευταίων σε μια τουρκική εισβολή. Πρόθεσή του ήταν να παρουσιάσει την Κύπρο ως μια ανεξάρτητη
χώρα και να επισείσει το κίνδυνο γεωγραφικής επέκτασης του ΝΑΤΟ σε περίπτωση τουρκικής
εισβολής. Η Ε.Σ.Σ.Δ. στην αρχή τάχθηκε με το μέρος του Μακάριου, θέλοντας να αποτρέψει την
είσοδο της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, αργότερα όμως αναγνώρισε ότι οι καλές σχέσεις με την Τουρκία λόγω
των Στενών του Βοσπόρου ήταν προτιμότερες.
[[ το Κίνημα των Αδεσμεύτων ιδρύθηκε το 1961 στο Βελιγράδι και βασικοί συντελεστές δημιουργίας του
ήταν ο Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, ο Γιαβαχαρλάλ Νεχρού, ο Αρχιεπίσκοπος και Πρόεδρος Κύπρου Μακάριος Γ’
και ο Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ. Σκοπός του κινήματος, να διασφαλίσει «την εθνική ανεξαρτησία, την
εδαφική ακεραιότητα και την ασφάλεια των αδέσμευτων χωρών στον αγώνα τους ενάντια στον
ιμπεριαλισμό, την αποικιοκρατία, το ρατσισμό και όλες τις μορφές ξένης επιθετικότητας, κατοχής,
κυριαρχίας, ανάμειξης ή ηγεμονίας, καθώς και εναντίον των μεγάλων δυνάμεων και των συνασπισμών
ισχύος» ]]
7.Ανάπτυξη Μυστικών ‘’Τουρκοκυπριακών’’ Σχεδίων (1963)
Μυστικό Σχέδιο Δράσης Τουρκοκυπρίων (από 14 Σεπ. 1963)
Το Δεκέμβριο του 1963, στις σφοδρές ταραχές που ξέσπασαν μεταξύ Ελληνοκυπρίων και
Τουρκοκυπρίων (αναφέρονται στη συνέχεια), βρέθηκαν στο χρηματοκιβώτιο του γραφείου του
Αντιπροέδρου Κιουτσούκ, μυστικά έγγραφα που περιέγραφαν τα σχέδια των Τουρκοκυπρίων.
Το πρώτο έγγραφο είχε υποβληθεί στον Αντιπρόεδρο και περιέγραφε ένα «εθνικό πλάνο για να
αποκτήσουν οι Τουρκοκύπριοι την πλήρη ελευθερία τους». Μεταξύ άλλων, το έγγραφο
χαρακτήριζε τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου «προσωρινό ενδιάμεσο σταθμό» που έγιναν
αποδεκτές επειδή «αναγνωρίστηκαν τα δικαιώματα της Τουρκίας στην Κύπρο» και επέτρεπαν
στους Τουρκοκυπρίους να ετοιμαστούν ώστε «να εκμεταλλευθούν τις γκάφες και τα λάθη των
Ελλήνων», περιμένοντας «τη μέρα που θα αποφασίσουν να καταγγείλουν τις Συμφωνίες,
οπότε θα αποκτήσουμε την πλήρη ελευθερία μας». Για μια σειρά επώνυμους Τουρκοκυπρίους
που αντιδρούσαν στη διχαστική πολιτική, το έγγραφο ανέφερε ότι «αν δεν πιστεύουν στον
εθνικό αγώνα μας, πρέπει να τους αναγκάσουμε να σιωπήσουν».
Το δεύτερο έγγραφο: Στο χρηματοκιβώτιο του Κιουτσούκ βρέθηκε επίσης και άλλο έγγραφο με
ημερομηνία 14 Σεπτεμβρίου 1963 και τις υπογραφές των Κιουτσούκ και Ντενκτάς. Το έγγραφο
προέβαινε σε απολογισμό των τριών χρόνων ανεξαρτησίας και προέβλεπε ότι «Οι Έλληνες ίσως
καταγγείλουν ή προσπαθήσουν να καταργήσουν τις συμφωνίες του Λονδίνου και της Ζυρίχης
και το σύνταγμα». Το ενδεχόμενο αυτό σύμφωνα με το έγγραφο θα επέτρεπε να απαντηθεί από
την Τουρκοκυπριακή κοινότητα με την «εγκαθίδρυση μιας Τουρκικής Δημοκρατίας». Μεταξύ
άλλων βημάτων προβλεπόταν επίσης ότι «όταν αρχίσει η σύγκρουση, η διασκορπισμένη σ’ όλο
το νησί τουρκική κοινότητα πρέπει να συγκεντρωθεί δια της βίας σε μια περιοχή και να
υποχρεωθεί να την υπερασπίσει». Η εγκαθίδρυση χωριστού κράτους συστήνεται όμως και για
την περίπτωση που «οι Έλληνες συνεχίσουν την … de facto κατάργηση του
συντάγματος». Στη συνέχεια εξετάζονται τρόποι ώστε «να κάνουμε ακόμα πιο δύσκολη στους
Έλληνες την εφαρμογή του συντάγματος σε κάθε τομέα» και προτείνεται επίσης «να αυξηθεί
όσο γίνεται ο πληθυσμός των Τούρκων του νησιού με την είσοδο δήθεν τουριστών από την
Τουρκία». Το έγγραφο κλείνει με τη βεβαιότητα πως θα εκδηλωθεί αργά ή γρήγορα
Συνταγματική Κρίση και πως «μέχρι τότε, οι Έλληνες θα μας δώσουν πολλές ευκαιρίες σ’ συτό
το θέμα κι είναι φανερό από τώρα ότι τις περισσότερες ευκαιρίες θα μας τις δώσουν με τη
συμπεριφορά τους».
30.11.1963, κατάθεση πρότασης του Μακαρίου για ‘’αλλαγή 13 σημείων’’ του Κυπριακού Συντάγματος ,
απόρριψή της από την Τουρκία.
8.Επιδείωξη Δημιουργίας Τετελεσμένων
Διαχωρισμός Κοινοτήτων – Διχοτόμηση Λευκωσίας
Πράσινη Γραμμή (29 Δεκεμβρίου 1963)
Στις 21 Δεκεμβρίου 1963 με αφορμή την πρόταση του Μακαρίου αλλαγής του Κυπριακού
Συντάγματος της Ζυρίχης και την απόρριψή της από την Τουρκία, ξέσπασαν δικοινοτικές ταραχές
[[ 3 Δεκ. 1963, έκρηξη βόμβας στο άγαλμα του Μάρκου Δράκου στη Λευκωσία ]], οι οποίες μετά
από επεισόδιο κοντά στην εκκλησία της Χρυσαλινιώτισσας στη Λευκωσία [[ 21 Δεκ. 1963, ο
έλεγχος Τουρκοκυπριακού οχήματος από Ελληνοκύπριους κατέληξε σε συμπλοκή με δύο
νεκρούς Τουρκοκύπριους ]], εξελίχθηκαν σε ένοπλες διακοινοτικές συγκρούσεις στη Λευκωσία
που επεκτάθηκαν και σε άλλα μέρη της Κύπρου. Οι Τουρκοκύπριοι περιχαρακώθηκαν σε
θύλακες.
Στις 29 Δεκεμβρίου 1963 με τη διαμεσολάβηση των Βρετανών επιβάλλεται διαχωρισμός των
δύο κοινοτήτων και διχοτόμηση της Λευκωσίας με την “πράσινη γραμμή”. Σκοπός της ήταν
να αποτρέψει κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Ονομάστηκε «Πράσινη Γραμμή» επειδή ο τότε Διοικητής των Βρετανικών δυνάμεων
στην Κύπρο στρατηγός Γιανγκ τη χάραξε με πράσινο μολύβι πάνω στο χάρτη.
Οι Τουρκοκύπριοι υπουργοί και βουλευτές αποχώρησαν βάσει σχεδίου από την Κυβέρνηση και
τη Βουλή και απετέλεσαν για την κοινότητά τους ξεχωριστά όργανα εκτελεστικής και
νομοθετικής εξουσίας. Οι Τουρκοκύπριοι αστυνομικοί και δημόσιοι υπάλληλοι αποχώρησαν
επίσης από τις θέσεις τους.
Παρόλα αυτά ο Φαζίλ Κιουτσούκ συνέχισε να αναγνωρίζεται, ως Αντιπρόεδρος της Κυπριακής
Δημοκρατίας.
Πενταμερής Διάσκεψη Λονδίνου (15.1.-10.2.1964)
Η Βρετανική κυβέρνηση συγκάλεσε στις 15.1.1964 διάσκεψη στο Λονδίνο για να ασχοληθεί με το
πρόβλημα, στην οποία εκπροσωπήθηκαν οι κυβερνήσεις των τριών Εγγυητριών Δυνάμεων και οι δύο
Κοινότητες δι’ αντιπροσώπων τους στην Κύπρο. Η μη πρόσκληση της Κυπριακής κυβέρνησης
υποδήλωνε και τους στόχους των διοργανωτών της, που ήταν η κατάλυση της ανεξαρτησίας της
Κυπριακής Δημοκρατίας. Από τις 30.12.1963 ο Δρ Κιουτσούκ είχε ήδη διακηρύξει ότι “το Σύνταγμα είναι
νεκρό” και ότι δεν υπήρχε πλέον προοπτική συνύπαρξης των δυο κοινοτήτων στην Κύπρο. Σε συνέντευξή
του στη Le Monde στις 10.1.1964 προχώρησε ακόμα ένα βήμα. “Θέλουμε χωριστό κράτος’’ ανέφερε. Ήδη
προχωρούμε προς την κατεύθυνση της δημιουργίας χωριστής διοίκησης, έχουμε δική μας αστυνομία
και τηλεπικοινωνίες. Μετά τη Συνδιάσκεψη του Λονδίνου, θα επεκτείνουμε την αυτονομία μας. Σε ότι
αφορά εμάς, η Κυβέρνηση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου δεν υφίσταται πλέον”.
Βρετανικό Σχέδιο (21.1.1964)
Ο Βρετανός υπουργός των Κοινοπολιτειακών Σχέσεων Ντάνκαν Σαντς, στο πλαίσιο της 5μερούς
Διάσκεψης, πρότεινε ευθέως την ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, πράγμα που απέρριψε η
Ελληνοκυπριακή κυβέρνηση, αφού ο Μακάριος αποτελούσε ηγετική φυσιογνωμία του κινήματος των
Αδεσμεύτων. Στις 21.1.1964 υποβλήθηκε το πλήρες σχέδιό του, στο οποίο δεν συμπεριλαμβάνονταν μεν
η ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, αλλά είχε έντονα διχοτομικά στοιχεία, καθώς αφαιρούσε ουσιώδεις
τομείς της δημόσιας ζωής από τον έλεγχο της κεντρικής κυβέρνησης του νησιού. Οι Ελληνοκύπριοι το
απέρριψαν, προκαλώντας την οργή του βρετανικού Τύπου, ο οποίος πρότεινε πλέον τη διανομή της
Κύπρου μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας, Ελλάδας και Τουρκίας.
Αγγλο-Αμερικανικό Σχέδιο (31.1.1964)
Οι Αμερικανοί, ανήσυχοι από το διαφαινόμενο αδιέξοδο, παρενέβησαν. Ο υφυπουργός Εξωτερικών των
Η.Π.Α. Τζορτζ Μπολ, σε συνεργασία με τον Ντάνκαν Σαντς, συνέβαλε καθοριστικά στην εκπόνηση ενός
νέου σχεδίου, το οποίο έμεινε στην ιστορία ως Αγγλο-Αμερικανικό και κατατέθηκε στη Διάσκεψη στις
31.1.1964. “Θα εγκατασταθεί εν Κύπρω ειρηνευτική δύναμις, ήτις θα αποτελήται από στρατεύματα των
χωρών του ΝΑΤΟ” ανέφερε το πρώτο από τα 13 συνολικά σημεία του σχεδίου.
Οι Τούρκοι και οι Τουρκοκύπριοι το αποδέχτηκαν, ζητώντας ο αριθμός των τουρκικών στρατευμάτων
που θα μετείχαν στην ειρηνευτική δύναμη να είναι “ιδιαίτερα αυξημένος”.
Η Ελληνική απάντηση ανέφερε επίσης: “Η Βασιλική Κυβέρνησις της Ελλάδος επιθυμεί να εκφράση την
κατ’ αρχήν αποδοχήν της προτάσεως”. Η απάντηση του Μακαρίου στις 4 Φεβρουαρίου 1964 ήταν
αναλυτική αλλά κατηγορηματική: “Οι προτάσεις αυτές δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές”.
Μετά την απορριπτική στάση της Ελληνοκυπριακής πλευράς έληξαν άκαρπες οι εργασίες της 5μερούς
Διάσκεψης στις 10 Φεβρουαρίου 1964.
Ρωσία
Το Αγγλο-Αμερικανικό σχέδιο ΝΑΤΟποίησης της Κύπρου προκάλεσε σφοδρή αντίδραση της Ε.Σ.Σ.Δ. Ο
Νικίτα Χρουτσόφ, με επιστολές του προς τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας,
της Τουρκίας και της Ελλάδος, κατήγγειλε την “ιμπεριαλιστική πολιτική του ΝΑΤΟ” και προειδοποίησε
ότι η Μόσχα δεν θα έμενε αδιάφορη αν επιχειρηθεί οποιαδήποτε επέμβαση στην Κύπρο.
Ψήφισμα Σ.Α. 186 – Ανάπτυξη Ειρηνευτικής Δύναμης ΟΗΕ (4.3.1964)
Έπειτα από αίτηση της Κυπριακής κυβέρνησης, είχε αρχίσει από τις 18.2.1964 η συζήτηση του Κυπριακού
στο Σ.Α. του ΟΗΕ και στις 4.3.1964 εκδίδει ομόφωνα το ψήφισμα Σ.Α. 186, με το οποίο στάλθηκε στην
Κύπρο για πρώτη φορά Ειρηνευτική Δύναμη 7.000 ανδρών των Ηνωμένων Εθνών (ΟΥΝΦΙΚΥΠ), για να
βοηθήσει στην αποκατάσταση της ειρήνης και της ομαλότητας στο νησί. Επρόκειτο για σοβαρή νίκη της
Κύπρου, στην οποία αντέδρασαν με ένοπλες προκλήσεις οι Τουρκοκύπριοι, την επόμενη κιόλας ημέρα.
Αμερικανικό Σχέδιο Άτσεσον (5.7.1964)
Ο Ντιν Άτσεσον μετέβη στις 5 Ιουλίου 1964 στη Γενεύη, την οποία χρησιμοποίησε ως βάση των
δραστηριοτήτων του και κατάρτισε δύο σχέδια διχοτόμησης της Κύπρου. Τα σχέδια όμως τελικά
απορρίφθηκαν από τα εμπλεκόμενα μέρη.
Το 1ο σχέδιο Άτσεσον: προέβλεπε ότι η Κύπρος θα διαμοιράζονταν μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Η
Ελλάδα θα έπαιρνε ένα τμήμα του νησιού ανάλογο του πληθυσμού των Ελληνοκυπρίων και η Τουρκία
το υπόλοιπο. Το σχέδιο προέβλεπε εκχώρηση της χερσονήσου της Καρπασίας στην Τουρκία με δικαίωμα
εγκατάστασης μια στρατιωτικής βάσης (δυνάμεις στρατού, ναυτικού, αεροπορίας).
Στον Ελληνικό τομέα του νησιού εκχωρούνταν και αυτόνομα Τουρκοκυπριακά καντόνια, με ένα
λεπτομερές σχεδιάγραμμα εγγυήσεων των μειονοτήτων. Ο Ελληνοκυπριακός τομέας σε αντάλλαγμα θα
ενώνονταν με την Ελλάδα. Η αμερικανική βοήθεια θα αποτελούσε εγγύηση της Συμφωνίας.
Το 2ο σχέδιο Άτσεσον: προέβλεπε την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Σε αντάλλαγμα η Τουρκία θα
διατηρούσε έναντι ενοικίου για 50 χρόνια μια στρατιωτική βάση, 5% του κυπριακού εδάφους χωρίς
κυριαρχία, στη Καρπασία. Προέβλεπε επίσης την επιστροφή των 250.000 προσφύγων στη
Κωνσταντινούπολη, ύστερα από τα γεγονότα του ‘55, το σεβασμό των προβλέψεων της Συνθήκης της
Λοζάνης για την αυτοδοίκηση της Ίμβρου και Τενέδου και επίσης τη κατοχύρωση των δικαιωμάτων της
Ελληνικής μειονότητας της Ανατολικής Θράκης.
Η Τουρκική κυβέρνηση απέρριψε το 2ο σχέδιο Άτσεσον και αποδέχθηκε το 1ο, ενώ η Ελληνική
κυβέρνηση απέρριψε το 1ο και αντιμετώπιζε πολύ ευνοϊκά την αποδοχή του 2ου σχεδίου.
Για το σχέδιο αυτό ο Γεώργιος Παπανδρέου συνήθιζε να λέει: “Μας προσφέρουν μια πολυκατοικία
έναντι αντιπαροχής ενός διαμερίσματος”.
9.Απειλή Εισβολής
Απειλή τουρκικής εισβολής στην Κύπρο (13 Μαρτίου 1964)
Στις 13 Μαρτίου 1964 η Άγκυρα επέδωσε ανακοίνωση στην Κυπριακή κυβέρνηση και
αντίγραφά της στην Αθήνα και το Λονδίνο, απειλώντας με εισβολή στην Κύπρο.
Εξουσιοδότηση τουρκικής απόβασης στην Κύπρο (16 Μαρτίου 1964)
Η Τουρκική βουλή σε μυστική συνεδρίασή της στις 16 Μαρτίου 1964, εξουσιοδότησε την
Κυβέρνηση του Ισμέτ Ινονού να προχωρήσει σε απόβαση στην Κύπρο, αν το έκρινε αναγκαίο,
χωρίς περαιτέρω κοινοβουλευτική έγκριση.
10.Χρήση Ενόπλων Δυνάμεων, σε περιορισμένη κλίμακα
Τουρκική αεροπορική επιδρομή (8 Αυγούστου 1964)
Στις 5 Αυγούστου 1964 ο Γεώργιος Παπανδρέου κάλεσε στην Αθήνα τον στρατηγό Γεώργιο
Γρίβα, ο οποίος χρησιμοποιείτο πλέον ως αντίβαρο, αν όχι ως υπονομευτής του Μακαρίου.
Κάτω από ασφυκτικές κυβερνητικές πιέσεις ο Γρίβας αποδέχθηκε κάποια νέα παραλλαγή των
ιδεών του Άτσεσον και επέστρεψε στην Κύπρο την επομένη, 6 Αυγούστου. Την ίδια μέρα
κλιμακώθηκαν υπό την ηγεσία του οι στρατιωτικές συγκρούσεις στη Μανσούρα, οι οποίες
είχαν αρχίσει το βράδυ της 5ης Αυγούστου.
Στις 7 Αυγούστου οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις κατέλαβαν το ύψωμα Λωρόβουνου και ο
Γρίβας ετοιμάζονταν να επιτεθεί για να καταλάβει τα Κόκκινα, στις βόρειες ακτές του νησιού.
Αιτία της επίθεσης ήταν ότι οι Τούρκοι χρησιμοποιούσαν τα Κόκκινα ως βάση για την εισαγωγή
όπλων και μαχητών από την Τουρκία. Όμως η Τουρκία αντέδρασε άμεσα και δυναμικά.
Το πρωί της 8ης Αυγούστου 1964 τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη άρχισαν σφοδρό
βομβαρδισμό στην Πάφο, κατοικημένες περιοχές στην Τηλλυρία, πλήττοντας με ναπάλμ ακόμη
και το νοσοκομείο του Παχύαμμου. 55 Ελληνοκύπριοι σκοτώθηκαν, εκ των οποίων οι 28
πολίτες. Τη νύχτα της 8 προς 9 Αυγούστου, έξι τουρκικά πολεμικά πλοία πλησίασαν προς τις
κυπριακές ακτές, παραβιάζοντας τα κυπριακά χωρικά ύδατα. 10 ελληνικά μαχητικά
αεροσκάφη πέταξαν κρυφά στην Κύπρο για να αντιμετωπίσουν ενδεχόμενη τουρκική
απόβαση. Την επόμενη ημέρα την αυγή διαπιστώθηκε ότι σκοπός των Τούρκων ήταν απλώς να
παραλάβουν τους νεκρούς και τραυματίες τους και έτσι εξ ίσου κρυφά τα αεροσκάφη
επέστρεψαν στην Ελλάδα.
Κυβερνήσεις Τουρκίας: Κυβέρνηση Ισμέτ Ινονού (20.11.1961-21.2.1965), Κυβέρνηση Ανεξάρτητου
Suat Hayri Urguplu (20 Φεβ.1965 – 27 Οκτ.1965).Κυβέρνηση Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ (27.10.1965-
26.3.1971).
Κυβερνήσεις Ελλάδας: Κυβέρνηση Γεωργ. Παπανδρέου (19.2.1964-15.7.1965), ‘’Ιουλιανά’’-
Κυβέρνηση Γεωρ. Αθανασιάδη-Νόβα (15.7. -20.8.1965), Κυβέρνηση Ηλία Τσιριμώκου (20.8.-17.9.1965),
Κυβέρνηση Στέφ. Στεφανόπουλου (17.9.1965-22.12.1966), Υπηρ. Κυβέρνηση Ιωάννη Παρασκευόπουλου
(22.12.1966-3.4.1967), Κυβέρνηση Παν. Κανελλόπουλου (3.4.-21.4.1967), ‘’Πραξικόπημα-Δικτατορία’’-
Κυβέρνηση Κων. Κόλλια (21.4.-13.12.1967), Κυβέρνηση Γεωργ. Παπαδόπουλου (13.12.1967-8.10.1973).
Κύπρος: Πρόεδρος Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ’ (16.8.1960-3.8.1977), Αντιπρόεδρος Φαζίλ Κιουτσούκ
(16.8.1960-1973)
Μακάριος – προς Σοβιετική Ένωση
Στις 9.8.1964, ο Μακάριος αποφάσισε να στραφεί αποφασιστικά προς τη Σοβιετική Ένωση, ζητώντας της
άμεση βοήθεια για να αποτραπεί η τουρκική εισβολή και η συνεπεία αυτής πλήρης νατοποίηση του
νησιού, μέσω της διχοτόμησης. Ο ίδιος ο Νικίτα Χρουστσόφ έστειλε την ίδια μέρα τηλεγράφημα
συμπαράστασης στον Μακάριο, ενώ παράλληλα με τηλεγράφημά του προς τον Ινονού τον κάλεσε να
σταματήσει οποιαδήποτε πολεμική ενέργεια εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Παρέμβαση-Τελεσίγραφο Σοβιετικής Ενώσεως
Στις 15 Αυγ. 1964 η Σοβιετική κυβέρνηση εξέδωσε μακροσκελές επίσημο ανακοινωθέν, το οποίο
προκάλεσε αναστάτωση στην Ουάσινγκτον και σε όλες τις δυτικές πρωτεύουσες.
“Εν όψει του κινδύνου εισβολής ξένων ενόπλων δυνάμεων στο έδαφος της Κύπρου, ο πρόεδρος
Μακάριος απηύθυνε στην σοβιετική κυβέρνηση αίτημα για στρατιωτική βοήθεια… Ανταποκρινόμενη
στην έκκληση της κυπριακής κυβέρνησης και προσωπικά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, η σοβιετική
κυβέρνηση διακηρύσσει ότι, αν λάβει χώρα ξένη ένοπλη εισβολή στο έδαφος της Κυπριακής
Δημοκρατίας, η Σοβιετική Ένωση θα βοηθήσει τη Δημοκρατία της Κύπρου να υπερασπίσει την
ελευθερία και την ανεξαρτησία της από μια τέτοια εισβολή και είναι έτοιμη να αρχίσει αμέσως τώρα
διαπραγματεύσεις γι’ αυτό το θέμα”.
Ρωσικοί Πύραυλοι (11.8.1964-20.3.1965)
Το 1965 βρήκε τη Λευκωσία σε τροχιά ρήξης με την Ουάσινγκτον και τις, ούτως ή άλλως, προβληματικές
σχέσεις Μακάριου-Γεωργίου Παπανδρέου στο ναδίρ τους. Αιτία, η απόφαση προμήθειας σοβιετικού
πολεμικού υλικού από την κυπριακή κυβέρνηση. Η απόφαση είχε ληφθεί στις 11 Αυγ. 1964 με τη
συγκατάθεση της ελληνικής κυβέρνησης, υπό το βάρος των βομβαρδισμών της Τηλλυρίας από την τουρκική
αεροπορία, που ανέδειξαν με τραγικό τρόπο την ανεπάρκεια της κυπριακής αμυντικής θωράκισης. Η αρχική
συμφωνία υπογράφτηκε κατά την επίσκεψη του Κύπριου υπουργού Εξωτερικών Σπύρου Κυπριανού στη
Μόσχα, στις 30 Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου, και δημοσιοποιήθηκε με κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε
στη σοβιετική πρωτεύουσα την 1η Οκτωβρίου, παρά τις επίμονες προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης και
προσωπικά του υπουργού Άμυνας Πέτρου Γαρουφαλιά, να την αποτρέψουν. Από τις 11 Ιαν.1965 το ρωσικό
πολεμικό υλικό μεταφέρθηκε μυστικά στην Κύπρο μέσω Αλεξάνδρειας. Η είδηση διέρρευσε στον αθηναϊκό
Τύπο, καθώς είχαν μεταφερθεί μόνο οι βάσεις των σοβιετικών Α/Α πυραύλων και αναμένονταν οι εκρηκτικοί
κώνοι τους. Στις 20 Μαρ. 1965 άρχισε η φόρτωση των κώνων στο Κωνσταντίνος Μπουσές, μέχρι τη στιγμή
που διατάχθηκε ξαφνικά από την Αθήνα η διακοπή της αποστολής.
Αλλαγή Στάσης Σοβιετικής Ενώσεως Τον Οκτώβριο του 1964 ο Χρουστσώφ απομακρύνθηκε από την
προεδρία της κυβέρνησης στη Μόσχα. Η νέα Σοβιετική ηγεσία, των Μπρέζνιεφ, Κοσύγκιν και Ποντγκόρνυ,
που διαδέχθηκε τον Χρουστσώφ, πραγματοποίησε, βαθμιαία αλλά συστηματικά, στροφή στο Κυπριακό
προσεγγίζοντας περισσότερο την Άγκυρα. Δεν ηταν τοτε ακομη σε θεση να επιβαλει τη στρατιωτικοπολιτικη της παρουσια στη Μεσογειο. Είχε τα μέσα, τον Αύγουστο του 1964, να απειλήσει την Τουρκία,
αλλά αδυνατούσε να αντιμετωπίσει μία άμεση αναμέτρηση με τον 6ο Στολο, τη στιγμή που δεν διέθετε
επι τόπου ένα δικό της ισοδύναμο αντίβαρο. Επιβλήθηκαν δηλαδή οι πραγματικότητες. Η Μόσχα δεν
μπορούσε ακόμη, και εν όσο δεν την προκαλούσαν μετωπικά οι αντίπαλοί της, να ξεφύγει από την τακτική
των προσεκτικών ελιγμών. Επιπλέον, είχε μεγάλη σημασία γι’ αυτήν ο τουρκικός παράγοντας. Δε ήθελε
να τον αποξενώσει ολοκληρωτικά. Έτσι, στις 21 Ιανουαρίου 1965 ο Σοβιετικός υπουργός εξωτερικών
Αντρέι Γκρομίκο τάχθηκε ανοιχτά εναντίον της Ένωσης Ελλάδας-Κύπρου και υπέρ μίας Δικοινοτικής
Ομοσπονδίας Ελληνοκυπρίων-Τουρκοκυπρίων, μία θέση που απορρίφθηκε κατηγορηματικά από τον
Μακάριο, τον Γ. Παπανδρέου, ακόμα και από το φιλοσοβιετικό ΚΚ της Κύπρου ΑΚΕΛ. Η στροφή των
Σοβιετικών οφείλεται στο γεγονός ότι με την αποστολή ελληνικών και τουρκικών στρατευμάτων στο
νησί, η ΝΑΤΟποίηση της Κύπρου είχε ήδη ως ένα βαθμό συντελεστεί.
Μεταφορά Ελληνικής Μεραρχίας στην Κύπρο (20.10.1964)
Οι τουρκικοί βομβαρδισμοί του Αυγ. 1964, μετά και τα επεισόδια Δεκ.1963, οδήγησαν στη μυστική μεταφορά
της Ελληνικής Μεραρχίας στη Κύπρο, 20 Οκτ. 1964, αλλά και αύξηση του προσωπικού των ΕΛΔΥΚ και
ΤΟΥΡΔΥΚ, πέραν των ανωτάτων ορίων.
11.Πρόκληση αιματηρών επεισοδίων – Απειλή εισβολής – Ανακήρυξη
Προσωρινής Τουρκοκυπριακής Διοίκησης
Δικτατορία 21ης Απριλίου 1967 στην Ελλάδα
Το 1967 με την επιβολή της Δικτατορίας στην Ελλάδα, η κατάσταση έγινε ακόμη πιο περίπλοκη καθώς και
το νέο καθεστώς διεκδικούσε και αυτό το ρόλο του “Εθνικού Κέντρου” ως του ρυθμιστή της ακολουθητέας
γραμμής στο Κυπριακό. Αλλά, το ίδιο έτος και συγκεκριμένα το Δεκέμβριο 1967 ανακάλεσε την Ελληνική
Μεραρχία από την Κύπρο. Αιτία η κατευθυνόμενη προσπάθεια των Τούρκων και Τουρκοκυπρίων να
δημιουργήσουν θέμα με τα γεγονότα Κοφίνου το Νοέμβριο 1967.
Γεγονότα Κοφίνου, 15 Νοεμβρίου 1967
Μετά τις διακοινοτικές ταραχές του 1963, η Κοφίνου (40 χλμ νότια της Λευκωσίας) εξελίχθηκε σε
ισχυρό στρατιωτικό προπύργιο των Τουρκοκυπρίων. Ήταν μία διαρκής εστία επεισοδίων στην
περιοχή και συχνά ένοπλοι Τουρκοκύπριοι απέκοπταν τις οδικές αρτηρίες, ΛευκωσίαςΛεμεσού και Λάρνακας-Λεμεσού, όταν δεν πυροβολούσαν τα διερχόμενα αυτοκίνητα. Η
κυπριακή κυβέρνηση απευθύνθηκε στις δυνάμεις του ΟΗΕ, αλλά η επέμβασή τους
καθυστερούσε.
Στις 15 Νοεμβρίου 1967 με διαταγή του Μακαρίου η Εθνική Φρουρά υπό τις διαταγές του
στρατηγού Γεωργίου Γρίβα ανέλαβε να αποκαταστήσει την τάξη. Η «Επιχείρηση Γρόνθος»,
όπως ονομάστηκε, είχε στρατιωτικό χαρακτήρα. Ο Γρίβας κινητοποίησε πολύ ισχυρές
δυνάμεις, με άρματα μάχης, τεθωρακισμένα και πυροβολικό. Πρώτα επιτέθηκε στο μικτό
χωριό Άγιος Θεόδωρος (685 Τουρκοκύπριοι και 525 Ελληνοκύπριοι κάτοικοι) και κατέλαβε
σχεδόν χωρίς μάχη την τουρκοκυπριακή συνοικία. Στη συνέχεια στράφηκε κατά τις γειτονικής
Κοφίνου. Στις αψιμαχίες που ακολούθησαν σκοτώθηκαν 24 Τουρκοκύπριοι και 9
τραυματίστηκαν, ενώ οι απώλειες της Ελληνοκυπριακής πλευράς ήταν ένας νεκρός και δύο
τραυματίες. Η Τουρκία χαρακτήρισε «στυγερή πρόκληση» τα αιματηρά επεισόδια και
απείλησε με στρατιωτική εισβολή στην Κύπρο, αλλά και με πόλεμο την Ελλάδα.
Με την παρέμβαση των Αμερικανών, που εκδηλώθηκε με την αποστολή του υφυπουργού
Άμυνας Σάιρους Βανς στο τρίγωνο Αθήνας – Άγκυρας – Λευκωσίας, η κρίση διευθετήθηκε με μια
οδυνηρή υποχώρηση του δικτατορικού καθεστώτος της Ελλάδας.
Υπό την πίεση Αμερικανών, Βρετανών και Καναδών, οι οποίοι ενδιαφέρονταν πρωτίστως για
την τύχη της Νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ, το δικτατορικό καθεστώς αναγκάστηκε να
αποσύρει από την Κύπρο την Ελλαδική Μεραρχία, που είχε στείλει μυστικά ο Γεώργιος
Παπανδρέου μετά τα γεγονότα του 1963-1964.
Έτσι, η Κύπρος αφέθηκε έκθετη σε ενδεχόμενη τουρκική εισβολή, που πραγματοποιήθηκε
τελικά τον Ιούλιο του 1974.
Ανακήρυξη της «Προσωρινής Τουρκοκυπριακής Διοίκησης»
Άμεση συνέπεια της αποχώρησης της Ελλαδικής Μεραρχίας ήταν η ανακήρυξη της
«Προσωρινής Τουρκοκυπριακής Διοίκησης», με την οποία οι Τουρκοκύπριοι εμφανίσθηκαν
πλέον όχι ως μειονότητα ή απλή κοινότητα, αλλά ως μια οργανωμένη πολιτική οντότητα.
Έκτοτε οι σχέσεις Ελλάδας και Κύπρου χειροτέρευαν διαρκώς, με συνεχείς παρεμβάσεις της
Αθήνας στην πολιτική ζωή της Κύπρου πιέζοντας τον Μακάριο να αλλάξει τους υπουργούς του,
να σχηματίσει Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας ή και να παραιτηθεί.
Το 1967 ο Φαζίλ Κιουτσούκ ανεδείχθη σε πρόεδρο της «Προσωρινής Τουρκοκυπριακής
Διοικήσεως».
Ισραήλ: Πόλεμος των Έξι Ημερών (5-10.6.1967) ή Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος ή 3ος Αραβοϊσραηλινός
Πόλεμος, ξέσπασε μεταξύ του Ισραήλ και των Αράβων γειτόνων του, την Αίγυπτο, την Ιορδανία και την
Συρία. Το Ιράκ, η Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ και η Αλγερία συνεισέφεραν με άντρες και οπλισμό στις
αραβικές δυνάμεις. Τον Μάιο 1967 η Αίγυπτος εκδίωξε τις δυνάμεις του Ο.Η.Ε. (UNEF) από τη χερσόνησο
του Σινά, οι οποίες στάθμευαν εκεί από το 1957 (ως συνέπεια της εισβολής του Ισραήλ στο Σινά το 1956)
για να παρέχουν μία ειρηνευτική νεκρή ζώνη. Στις 5.6.1967 το Ισραήλ εξαπέλυσε αιφνιδιαστική επίθεση
εναντίον των αεροπορικών δυνάμεων της Αιγύπτου. Η υπεροχή στον αέρα (κατέστρεψε τα περισσότερα
αιγυπτιακά αεροσκάφη) υπήρξε και το καθοριστικό ισραηλινό όπλο για την έκβαση του πολέμου.
Λιβύη: Στις 1.11.1969 μικρή ομάδα στρατιωτικών υπό την ηγεσία του Συνταγματάρχη Μουαμάρ
Καντάφι οργάνωσαν πραξικόπημα εναντίον του βασιλιά Ιντρίς, υποστηρικτή της Δύσης. Βασιλιάς έγινε
αρχικά ο ανιψιός του, Σαγίντ. Αλλά οι πραξικοπηματίες εκθρόνισαν τον Σαγίντ, κατήργησαν τη μοναρχία
και ανακήρυξαν τη Λιβύη ως Νέα Αραβική Δημοκρατία.
Ισραήλ: Πόλεμος του Yom Kippur ή Δ’ Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος: Διεξήχθη από τις 6 έως 26 Οκτ.
1973, από ένα συνασπισμό αραβικών κρατών υπό την ηγεσία της Αιγύπτου και της Συρίας, εναντίον του
Ισραήλ. Μετά τον πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967, η Αίγυπτος υπό τον Νάσσερ άρχισε ένα εντατικό
εξοπλιστικό πρόγραμμα, κατά το οποίο αναπληρώθηκε μέσα σε δύο χρόνια όλο το στρατιωτικό υλικό
που χάθηκε στον πόλεμο. Κύριος προμηθευτής αυτών των εξοπλισμών, με αντισταθμιστικά βεβαίως
οφέλη ήταν η ΕΣΣΔ.
Ο πόλεμος ξεκίνησε από μια αιφνιδιαστική κοινή επίθεση της Συρίας και της Αιγύπτου τη μέρα του Γιομ
Κιπούρ, τη μεγαλύτερη εβραϊκή εορτή. Ο πόλεμος τελείωσε με στρατιωτική νίκη του Ισραήλ, μετά από
προειδοποιήσεις ότι «θα γίνουν πυρηνικοί» και την υποστήριξή τους με την «επιχείρηση Νικελωμένο
Γρασίδι» από τις ΗΠΑ . Οι δε Σοβιετικοί συμβιβάστηκαν με την αραβική ήττα προκειμένου «να αποφύγουν
τον πόλεμο με τις ΗΠΑ χάριν της Αιγύπτου και της Συρίας» και οι Αιγύπτιοι απέσυραν το αίτημά τους για
βοήθεια από τους Σοβιετικούς. Ωστόσο, ο αραβικός κόσμος, ο οποίος είχε ταπεινωθεί από την ήττα στον
Πόλεμο των Έξι Ημερών, ένιωσε ψυχολογικά δικαιωμένος από τη σειρά των νικών στην αρχή της
σύγκρουσης, και ειδικά η Αίγυπτος καθώς ανακτά τον πλήρη έλεγχο και στις δύο όχθες του Καναλιού του
Σουέζ. Αυτή η δικαίωση έστρωσε το δρόμο για την ειρηνευτική διαδικασία που ακολούθησε στη Γενεύη και
τη σύναψη της Συνθήκης Ειρήνης το Μάιο 1974. όπως και στις φιλελευθεροποιήσεις της πολιτικής
“infitah”-‘’«ανοικτής πόρτας’’ από την Αίγυπτο. Άλλωστε, το Ισραήλ ξαρχής επιθυμούσε ειρήνη γι’αυτό
και συμφώνησε σε υποχωρήσεις. Για τα αραβικά κράτη και ειδικότερα την Αίγυπτο, το ψυχολογικό
τραύμα της ήττας του 1967 γιατρεύτηκε. Τους επέτρεψε να διαπραγματευτούν με τους Ισραηλινούς ως
ίσοι.Οι Συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ, που ήρθαν αργότερα, οδήγησαν σε ομαλοποίηση των σχέσεων
μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ – η πρώτη φορά που ένα αραβικό κράτος αναγνώρισε το ισραηλινό κράτος. Η
Αίγυπτος, που είχε ήδη αρχίσει να απομακρύνεται από τη Σοβιετική Ένωση, απεκόπη της σοβιετικής
σφαίρας επιρροής.
Πετρελαϊκή κρίση, 17.10.1973, τα μέλη του OAPEC (Οργανισμού Αραβικών Χωρών) ανακοίνωσαν
εμπάργκο πετρελαίου στις χώρες που υποστήριξαν το Ισραήλ στη διαμάχη του με τη Συρία και την
Αίγυπτο, (ΗΠΑ, Ευρώπη, κ.ά.) μετά τον πόλεμο του Yom Kippur.
Τουρκία : τον Νοέμβριο του 1973, η τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίων (ΤΡΑΟ) , χορήγησε άδειες
για διεξαγωγή ερευνών επί της ελληνικής υφαλοκρηπίδας , Δυτικά των Ελληνικών νησιών του Ανατολικού
Αιγαίου, που σηματοδοτεί την έναρξη της ελληνοτουρκικής διαφοράς σχετικά με την οριοθέτηση της
υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο.
12.Εισβολή
Τουρκική Εισβολή
Στις 20 Ιουλίου 1974, η Τουρκία εισβάλλει στην Κύπρο.
Η εισβολή των τούρκων στην Κύπρο εκτυλίχθηκε σε δυο φάσεις:
1η υπό την κωδική ονομασία “Αττίλας 1” (20-22 Ιουλίου 1974) διήρκεσε περίπου 60 ώρες και
επιτεύχθηκε ισχυρό προγεφύρωμα των εισβολέων από την Κερύνεια έως και την περιοχή του
Αγίου Ιλαρίωνα και με την …
2η υπό την κωδική ονομασία “Αττίλας 2” (14-16 Αυγούστου 1974), κατελήφθη ολόκληρο το
βόρειο τήμα, περίπου το 1/3 της έκτασης της νήσου.
Η τουρκική εισβολή δεν επηρέασε την κατάσταση των Βρετανικών Περιοχών
Κυρίαρχων Βάσεων.
Κυβερνήσεις Ελλάδας: Κυβέρνηση Γεωρ. Παπαδόπουλου (13.12.1967-8.10.1973), Κυβέρνηση Σπυρ.
Μαρκεζίνη (8.10.-25.11.1973), ‘’Πραξικόπημα-Καθεστώς Ιωαννίδη-25.11.73’’-Κυβέρνηση Αδαμάντιου
Ανδρουτσόπολου (25.11.1973-23.7.1974), Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητος Κων. Καραμανλή (24.7.-
21.11.1974), Κυβερνήσεις Κων. Καραμανλή (21.11.1974-10.5.1980).
Κύπρος: Πρόεδρος Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ’ (16.8.1960-3.8.1977).
Το 1973, ο Φαζίλ Κιουτσούκ χάνει την υποστήριξη της Άγκυρας. Στο αξίωμα του αντιπροέδρου εξελέγη ο
Ραούφ Ντενκτάς (1973-1974).
Κυβερνήσεις Τουρκίας: Στρατιωτικό Πραξικόπημα Στρατηγού Μεμντουχ Ταγμάτς-επιβολή
στρατιωτικού νόμου από Μαρ. 1971 έως Σεπ.1973, Κυβέρνηση Συνασπισμού του[εμπνευστή της
τουρκοκυπριακής λύσης] Nihat Erim (26.3.1971-17.4.1972), Κυβέρνηση Ferit Melen (17.4.1972-
15.4.1973), Κυβέρνηση Ανεξάρτητου Naim Talu (15.4.1973-25.1.1974), Κυβέρνηση Μπουλέντ Ετσεβίτ
(25.1.-17.11.1974), Κυβέρνηση Ανεξάρτητου Sadi Irmak (17.11.1974-31.3.1975), Κυβέρνηση Σουλεϊμάν
Ντεμιρέλ (31.3.1975-21.6.1977), Κυβέρνηση Μπουλέντ Ετσεβίτ (21.6.-21.7.1977).
Στρατιωτικό Πραξικόπημα στην Κύπρο (15 Ιουλίου1974)
Στις 2 Ιουλίου 1974, ο Μακάριος σε επιστολή του στον στρατηγό Φ. Γκιζίκη κατήγγειλε την ηγεσία της
δικτατορίας στην Αθήνα για ανάμειξη στις εναντίον του συνωμοσίες και αξίωνε την ανάκληση των από
την Ελλάδα υπηρετούντων αξιωματικών της Κυπριακής Εθνοφρουράς.
Στις 8:20 π.μ. της 15.7.1974 εκδηλώθηκε στην Κύπρο Στρατιωτικό Πραξικόπημα, το οποίο είχε οργανωθεί
από το καθεστώς του Ιωαννίδη με στόχο την ανατροπή του Μακαρίου. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ υποστήριξε
με δηλώσεις της την ανεξαρτησία της Κύπρου, αλλά ο τότε αμερικανός υπουργός των εξωτερικών Χένρυ
Κίσιγκερ απέρριψε πρόταση για την υποστήριξη του ανατραπέντος καθεστώτος Μακάριου. Η Μεγάλη
Βρετανία τήρησε επιφυλακτική στάση, συνιστώντας “αυτοσυγκράτηση” ενώ η Τουρκική κυβέρνηση
έκανε λόγο για “ανατροπή της συνταγματικής τάξης” και έθεσε τις στρατιωτικές της δυνάμεις σε
κατάσταση επιφυλακής. Ο Μακάριος διέφυγε, στην αρχή στην Πάφο και αργότερα στη Βρετανική Βάση
Ακρωτηρίου και από εκεί στο εξωτερικό.
Την ημέρα του πραξικοπήματος διορίστηκε Πρόεδρος ο Νίκος Σαμψών, (Ελληνοκύπριος δημοσιογράφος
και μέλος της ΕΟΚΑ), μέχρι την λήξη της 1ης εισβολής 23.7.1974.
Στις 23.7.1974, παραιτείται ο Νίκος Σαμψών και ανέλαβε προσωρινά καθήκοντα Προέδρου της
Δημοκρατίας ο Γλαύκος Κληρίδης, (Ελληνοκύπριος πολιτικός), σύμφωνα με τις σχετικές πρόνοιες του
Συντάγματος. Τα καθήκοντα αυτά άσκησε μέχρι τις 7.12.1974, ημέρα κατά την οποία επανήλθε στην
Κύπρο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπος Μακάριος,
1
η
ΕΙΣΒΟΛΗ (20 Ιουλίου 1974)
Στις 20 Ιουλίου, η Τουρκία επικαλούμενη το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεως, εισβάλει στην
Κύπρο.
Τις πρώτες πρωϊνές ώρες της 20ης Ιουλίου 1974, ισχυρή τουρκική ναυτική μοίρα αποτελούμενη
από αποβατικά σκάφη, στα οποία επέβαιναν τουλάχιστον 30.000 άνδρες προσέγγισε τις βόρειες
ακτές της Κύπρου και, δίχως να συναντήσει αντίδραση, αποβίβασε καταδρομείς σην
παραθαλάσσια θέση “Πέντε Μίλι”, κανονιοβολώντας, παράλληλα ολόκληρη την ακτογραμμή.
Επιπλέον, οι τουρκικές αεροπορικές δυνάμεις πραγματοποιούσαν συνεχόμενους
βομβαρδισμούς έως και τη Λευκωσία, ενώ εκατοντάδες αλεξιπτωτιστές ρίχτηκαν σε στρατηγικά
σημεία, με στόχο τη δημιουργία προγεφυρώματος.
Η καθυστερημένη κινητοποίηση των Ελληνοκυπριακών μονάδων (Εθνική Φρουρά, ΕΛΔΥΚ κ.α.)
επέτρεψε στους εισβολείς να παγιώσουν σε σύντομο χρόνο τις θέσεις τους από την Κερύνεια έως
και την περιοχή του Αγίου Ιλαρίωνα, σε ένα εκτεταμένο μέτωπο εντός του οποίου εγκλωβίστηκαν
εκατοντάδες ελληνοκύπριοι στρατιώτες αλλά και οι κάτοικοι των ελληνοκυπριακών χωριών.
Μόνο στη Λευκωσία κατέστη δυνατό να αναχαιτιστούν οι τούρκοι (κι αυτό μόνο προσωρινά), από
μια αντεπίθεση της ΕΛΔΥΚ σε συνδυασμό με τις προσπάθειες των κατοίκων να εξουδετερώσουν
τους αλεξιπτωτιστές, πυροβολώντας από τις ταράτσες και τα μπαλκόνια κατοικιών και δημοσίων
κτιρίων.
Σ.Α. ΟΗΕ: Αργά το βράδυ της 20ης Ιουλίου 1974 το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ
εξέδωσε ομόφωνα το υπ’ αριθμ. 353 ψήφισμά του, με το οποίο ζητούσε
κατάπαυση των εχθροπραξιών και την αποχώρηση του “ξένου στρατιωτικού
δυναμικού” από την Κύπρο. Ωστόσο, ο τούρκος πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετσεβίτ
αγνόησε το αίτημα του διεθνούς οργανισμού, επιδιώκοντας να κερδίσει όσο το
δυνατόν περισσότερο χρόνο, μέχρις ότου επιτύχει με τη χρήση των όπλων, τις
εδαφικές διεκδικήσεις των Τουρκοκυπρίων, βάσει του σχεδίου που είχε προτείνει
ο ηγέτης τους Ραούφ Ντεγκτάς. Οι Τούρκοι, με την προοπτική της κατάπαυσης του
πυρός, δυνάμωναν συνεχώς τις πολεμικές τους επιχειρήσεις, καταλαμβάνοντας
την Κερύνεια και επεκτείνοντας τη ζώνη κατοχής.
Ελλάδα: Επιχειρήθηκε από το στρατιωτικό καθεστώς «γενική επιστράτευση», η οποία όμως
γρήγορα αποδείχθηκε επιπόλαιη και ασυντόνιστη ενέργεια και ανακλήθηκε. Στις 21 Ιουλίου (2η
ημέρα της τουρκικής εισβολής), δύο ελληνικά υποβρύχια που είχαν διαταχθεί να πλεύσουν
προς την Κερύνεια, διατάχθηκαν να επιστρέψουν στη βάση τους. Τα μεσάνυκτα 21 προς 22
Ιουλίου στον Εναέριο Χώρο της Κύπρου έφτασαν 12 ελληνικά μεταγωγικά αεροσκάφη
NORATLAS, με Έλληνες καταδρομείς, δέχτηκαν “φίλια πυρά” από εσφαλμένη εκτίμηση των
ελληνοκύπριων, με αποτέλεσμα το ένα να καταρριφθεί (συνέπεια της πτώσης όλοι οι
επιβαίνοντες φονεύθηκαν, πλην ενός που πρόλαβε να πέσει με αλεξίπτωτο), ενώ άλλα δυο
δέχτηκαν αεροπορικές βολές. Τα Ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη περιλαμβανομένων των
σύγχρονων νεοαποκτηθέντων F-4 Phantom, που ήταν σε ετοιμότητα δεν χρησιμοποιήθηκαν.
Σ.Α. ΟΗΕ: Στις 4:00 το απόγευμα της 22ας Ιουλίου 1974 (3η ημέρα της τουρκικής
εισβολής) συνήλθε στην Νέα Υόρκη και πάλι το Σ.Α. του ΟΗΕ και αποφάσισεμε την
μεσολάβηση του Kissinger την κατάπαυση του πυρός. Στην Ελληνοκυπριακή
πλευρά εφαρμόστηκε η απόφαση για κατάπαυση του πυρός, όχι όμως από την
πλευρά των τούρκων, που προώθησαν τις δυνάμεις τους και κύκλωσαν το
αεροδρόμιο της Λευκωσίας.
Ελλάδα: Λίγο μετά τις 4:00 το απόγευμα 22 Ιουλίου 1974 τα διεθνή πρακτορεία μετέδιδαν την
καθεστωτική αλλαγή στην Αθήνα, η οποία συνέβη την επομένη 23 Ιουλίου 1974, με την πτώση του
στρατιωτικού καθεστώτος και μεταβίβαση της εξουσίας στους εξόριστους πολιτικούς.
Την ίδια ημέρα και στην Κύπρο παραιτείται Νίκος Σαμψών και αναλαμβάνει Πρόεδρος ο Γλαύκος
Κληρίδης.
Στις 24 Ιουλίου 1974 ορκίστηκε και η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας στην Αθήνα, με πρωθυπουργό
τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.
Γενεύη – Ειρηνευτικές συνομιλίες για την Κύπρο (25 Ιουλ.-13 Αυγ. 1974)
Στις 25 Ιουλίου 1974, άρχισαν στην Γενεύη ειρηνευτικές συνομιλίες για την Κύπρο, μεταξύ των
Υπουργών Εξωτερικών των τριών εγγυητριών χωρών της Κυπριακής Δημοκρατίας, υπό την αιγίδα
του Βρετανού Υπουργού Εξωτερικών Τζον Κάλαχαν
Στο τέλος των συνομιλιών, στις 30 Ιουλίου 1974, υπέγραψαν διακήρυξη, τα κύρια σημεία της
οποίας ήταν:
α) η μη επέκταση των περιοχών που είχαν κάτω από τον έλεγχό τους οι αντίπαλες δυνάμεις,
β) η εγκαθίδρυση ζωνών ασφαλείας μεταξύ των αντιμαχομένων,
γ) η εκκένωση των Τουρκικών θυλάκων από την Ειρηνευτική Δύναμη του ΟΗΕ,
δ) το δικαίωμα να διαθέτουν οι δύο πλευρές δική τους αστυνομία και δυνάμεις ασφαλείας και
ε) η διεξαγωγή διαπραγματεύσεων με συμμετοχή Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων για
οριστική διευθέτηση του Κυπριακού.
Ψήφισμα 573/29.7.1974 από το Συμβούλιο της Ευρώπης υπέρ ΤΟΥΡΚΙΑΣ
Στις 29 Ιουλίου 1974 το Συμβούλιο της Ευρώπης πέρασε το Ψήφισμα 573, στο οποίο
καταδίκαζε το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου στην Κύπρο και αναγνώριζε το δικαίωμα της
Τουρκίας να επέμβει για να αποκαταστήσει το καθεστώς πριν το πραξικόπημα , σύμφωνα με
το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεως 1959.
Συνθήκη Εγγυήσεως 1959
Άρθρο 2. Η Ελλάδα, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Τουρκία λαμβάνοντας υπόψη τις υποχρεώσεις της
Δημοκρατίας της Κύπρου που περιλαμβάνονται στο άρθρο της παρούσας συμφωνίας αναγνωρίζουν και
εγγυώνται την ανεξαρτησία την εδαφική ακεραιότητα και την ασφάλεια της Δημοκρατίας της Κύπρου,
όπως και την κατάσταση που δημιουργήθηκε με τα θεμελιώδη άρθρα του Συντάγματός της. …..……..
αναλαμβάνουν ομοίως να απαγορεύουν, όσον τους είναι δυνατόν, κάθε δραστηριότητα που αποβλέπει
άμεσα ή έμμεσα, είτε στην ένωση της Δημοκρατίας της Κύπρου με οποιοδήποτε άλλο κράτος , είτε στο
διαμοιρασμό της νήσου.
Άρθρο 4. Σε περίπτωση παραβιάσεως των ορών ………. η Ελλάδα ,το Ηνωμένο Βασίλειο και η Τουρκία
αναλαμβάνουν την υποχρέωση να διαβουλεύονται μεταξύ τους όσον αφορά τις παραστάσεις ή τα μέτρα
τα αναγκαία για τη διασφάλιση της τήρησης των διατάξεων αυτών. Εφ’ όσον η κοινή ή συντονισμένη
ενέργεια θα αποδεικνύονταν αδύνατη, κάθε μια από τις εγγυήτριες Δυνάμεις επιφυλάσσει σε εαυτήν
το δικαίωμα να ενεργεί με μόνο σκοπό την επαναφορά της κατάστασης που δημιουργήθηκε με την
παρούσα συνθήκη»…..
Στις 8 Αυγούστου 1974, άρχισε στη Γενεύη η δεύτερη φάση των ειρηνευτικών συνομιλιών για
την Κύπρο. Η Ελληνοκυπριακή πλευρά, εκπροσωπούμενη από τον Γλαύκο Κληρίδη, αξίωσε για
πρώτη φορά μετά το 1963 την εφαρμογή των Συνθηκών Ζυρίχης-Λονδίνου και του Κυπριακού
Συντάγματος. Η Τουρκία αρνήθηκε και προέβαλε το πάγιο αίτημά της για γεωγραφικό χωρισμό
του νησιού. Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Τουράν Γκιουνές αντιπρότεινε σχέδιο, σύμφωνα
με το οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία θα ήταν Δικοινοτικό Ομοσπονδιακό Κράτος πολλών
καντονιών, στο οποίο οι Τουρκοκύπριοι θα ήλεγχαν το 34% περίπου του νησιού.
13 Αυγούστου 1974 : Στις ΗΠΑ, στα γραφεία της CΙΑ -και σε στενή συνεργασία με το επιτελείο
του Κίσινγκερ, συμπεριλαμβανομένου και του νομικού του συμβούλου, Χέλμουντ Σόνενφελτ- τα
μέλη της ομάδας Βureau of Ιntelligence and Research, που ασχολούνταν με την «Κυπριακή
Κρίση», όπως είχε χαρακτηριστεί η εισβολή, σχεδίασαν ένα χάρτη με τον αριθμό 9. Ήταν ο
ένατος μίας σειράς χαρτών, που απεικόνιζαν τις κινήσεις των τουρκικών στρατευμάτων από την
20ή Ιουλίου 1974, όταν άρχισε η εισβολή, μέχρι εκείνη την ημέρα, τη 13η Αυγούστου. Οι οκτώ
χάρτες καταστράφηκαν και ο 9ος διασώθηκε επειδή ο Κίσινγκερ είχε μία κακή, όπως
αποδείχθηκε, συνήθεια να κρατά στο προσωπικό του αρχείο μερικά από τα σημειώματα των
συνεργατών του. Η λεζάντα στο χάρτη έγραφε τα εξής: “9. Map done by the Bureau of
Intellegence and Research projecting Turkish moves on Cyprus, August 13, 1974. SECRET”.
Ο χάρτης πρωτοδημοσιεύθηκε στο βιβλίο «Τα Μυστικά Αρχεία του Κίσινγκερ» (Εκδόσεις Λιβάνη) του
Κώστα Βενιζέλου και του Μιχάλη Ιγνατίου. Ο Κίσινγκερ, δεν αμφισβήτησε ποτέ την εγκυρότητα του χάρτη
και των εγγράφων. Μάλιστα, με επιστολή που έστειλε η προσωπική του γραμματέας στον Μιχ. Ιγνατίου,
αποδέχεται και την ύπαρξη του Μνημονίου Σόνενφελντ.
Ουάσιγκτον, Λευκός Οίκος, 13 Αυγούστου 1974
Στη Γενεύη, ενόσω διαρκούσαν οι διπλωματικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, δεν φαίνονταν
να επιτυγχάνεται αίσια έκβαση. Ο Κληρίδης ζήτησε αναβολή 36 ωρών, για να συμβουλευτεί το
Υπουργικό Συμβούλιο. Οι Τούρκοι απέρριψαν το αίτημά του.
Kissinger: «… Για μερικά χρόνια πριν, οι Τουρκικές τακτικές είναι σωστές — αρπάζουν αυτό που θέλουν και
έπειτα διαπραγματεύονται επί τη βάση της κατοχής. Αλλά εάν οι Τούρκοι κινηθούν χαλαρά στην Κύπρο,
οι Έλληνες θα αναστατωθούν. Εμείς βέβαια δεν θέλουμε έναν πόλεμο μεταξύ των δύο, αλλά εάν
φθάσουμε σε αυτόν, η Τουρκία είναι πιο σημαντική για εμάς και αυτοί (Τούρκοι) έχουν μια πολιτική δομή
η οποία μπορεί να αναδείξει έναν Καντάφι»
Kissinger: « … Μερικοί από τους συναδέλφους μου θέλουν να κόψουν την βοήθεια στην Τουρκία — αυτό
θα ήταν μία καταστροφή. Δεν υπάρχει Αμερικανικός λόγος γιατί οι Τούρκοι δεν θα έπρεπε να έχουν το
ένα-τρίτο της Κύπρου. Θα κάνουμε μια δήλωση σήμερα, η οποία θα ‘’βγάλει από την πλάτη μας’’ τους
NYT αλλά δεν θα τους ‘’στρίψουμε το χέρι’’»
2
η
ΕΙΣΒΟΛΗ (14 Αυγούστου 1974)
Την επόμενη ημέρα 14 Αυγούστου 1974 πραγματοποίησαν τη 2
η
εισβολή, “Αττίλας 2”, με την
οποία ολοκληρώθηκε η Κυπριακή Τραγωδία.
Η Τουρκία, αφού πρώτα στις 3:30 τα ξημερώματα απέσυρε την αντιπροσωπεία της, μία ώρα
μετά, στις 4:35 π.μ. της 14ης Αυγούστου 1974 προχώρησε και στο 2
ο
κύμα εισβολής “Αττίλας 2”,
με την κατάληψη της Αμμοχώστου και Καρπασίας.
Σ.Α. ΟΗΕ: Με το ψήφισμα Σ.Α. 360/1974 του ΟΗΕ καταδικάστηκε παράνομη η
στρατιωτική κατοχή του βόρειου τμήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας από την
Τουρκία.
13.Εγκαθίδρυση Ομόσπονδου Κράτους
Το Δεκέμβριο 1974, ο Μακάριος επιστρέφει στην Κύπρο.
Το Φεβρουάριο 1975 η Ελληνοκυπριακή πλευρά υπέβαλε στην
Τουρκοκυπριακή προτάσεις για διευθέτηση του Κυπριακού, βασισμένες στα
ψηφίσματα του ΟΗΕ.
Ως απάντηση η Τουρκοκυπριακή πλευρά προέβη στην ανακήρυξη “Ομόσπονδου
Τουρκοκυπριακού Κράτους” 13.2.1975 στα κατεχόμενα εδάφη, με ηγέτη τον
Ραούφ Ντενκτάς.
Συνομιλίες Βιέννης – Αύγουστος 1975 Συμφωνία Γ’ Βιέννης
Στη Βιέννη το 1975 (31.7-2.8.1975) διεξήχθησαν τρεις γύροι συνομιλιών, οι οποίες λόγω
καχυποψίας απέβησαν άκαρπες για την επίλυση του Κυπριακού.
Ωστόσο, στις 2 του Αυγούστου, κατέληξαν σε συμφωνία, γνωστή ως Συμφωνία Γ’ Βιέννης,
[[ Διεξήχθησαν προκαταρκτικαί συζητήσεις επί των εξουσιών και αρµοδιοτήτων µιας οµοσπόνδου
κυβερνήσεως επί τη βάσει των υποβληθεισών κατά την πρώτην φάσιν Ελληνοκυπριακών προτάσεων, των
Τουρκοκυπριακών προτάσεων, αι οποίαι υπεβλήθησαν την 21ην Ιουλίου και των πλέον συνοπτικών
προτάσεων των υποβληθεισών υπό του κ. Κληρίδη κατά την παρούσαν φάσιν των συνοµιλιών. Η
περαιτέρω εξέτασις του θέµατος τούτου θα συνεχισθή εις Λευκωσίαν προς τον σκοπόν µιας τελικής
συζητήσεως του προβλήµατος, οµού µετά των άλλων πτυχών των συναφών προς την λύσιν του
Κυπριακού προβλήµατος κατά την προσεχή φάσιν των συνοµιλιών. Ο κ. Ντενκτάς εξέθεσε τας απόψεις
του επί των συνοπτικών προτάσεων των υποβληθεισών υπό του κ. Κληρίδη, ως επίσης και επί των ιδικών
του προτάσεων περί µιας κοινής µεταβατικής κυβερνήσεως των υποβληθεισών υπ’ αυτού την 18ην
Ιουλίου. Ο κ. Κληρίδης επανέλαβε την προηγούµενην θέσιν του επί του θέµατος τούτου. Επίσης διεξήχθη
συζήτησις επί των γεωγραφικών πτυχών ενός µελλοντικού διακανονισµού του Κυπριακού
προβλήµατος…]]
Υπεγράφη μεταξύ Γλαύκου Κληρίδη και Ραούφ Ντενκτάς με την οποία μετακινήθηκαν 8.033
Τουρκοκύπριοι στον βορρά και ρυθμίστηκε ο τρόπος διαβίωσης 943 Ελληνοκύπριων που
παρέμειναν στον βορρά.
Η Συμφωνία ονομάστηκε από την τουρκική πλευρά ως «Εθελοντική Αναδιάταξη Πληθυσμών».
Ο Κληρίδης δέχτηκε κριτική για την υπογραφή της συμφωνίας, επειδή σήμαινε τη δημογραφική
διχοτόμηση του νησιού, αν και η απόφαση πάρθηκε από τα θεσμικά όργανα της Κυπριακής
Δημοκρατίας με επικεφαλής τον Μακάριο.
Από τότε, το 38% της Κύπρου κατέχεται από τον Τουρκικό στρατό, κατά παράβαση του
Διεθνούς Δικαίου. Η Τουρκία χρησιμοποιεί το λεγόμενο ‘’διακοινοτικό διάλογο’’, ο οποίος την
απαλλάσσει από την ευθύνη του εγκλήματος, για να εδραιώσει τα κατοχικά δεδομένα.
Αυτό το επιτυγχάνει σε συνδυασμό και με τις υποχωρήσεις της ελληνικής πλευράς στο τραπέζι
του διαλόγου.
Oι γραπτές εγγυήσεις των ΗΠΑ
Το 1976 μετά από επιστολή την 6η Απριλίου του τότε υπουργού εξωτερικών Δ. Μπίτσιου, ο
Χένρι Κίσινγκερ με δική του επιστολή του προς τον Έλληνα ομόλογό του την 10η Απριλίου
προσφέρει για πρώτη φορά γραπτώς εγγυήσεις για τη «δέσμευση» των ΗΠΑ για την επίλυση
του Κυπριακού και την ειρηνική επίλυση των διαφορών στην Ανατολική Μεσόγειο, δηλώνοντας
ότι οι ΗΠΑ δεν θα δεχθούν προσπάθεια καμιάς εκ των δυο πλευρών να επιχειρήσει λύση των
προβλημάτων με στρατιωτικά μέσα.
Το Φεβρουάριο του 1977 επιτεύχθηκε η πρώτη Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου μεταξύ του τότε
Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και του Τουρκοκύπριου
ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς. Η συμφωνία αυτή, που έγινε στην παρουσία του τότε Γενικού
Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Κουρτ Βάλντχαϊμ, προέβλεπε την εγκαθίδρυση μιας
Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Η ελληνοκυπριακή πλευρά υποχώρησε από την θέση της για
ενιαίο κράτος, ενώ η τουρκοκυπριακή υποχώρησε από την θέση της για δύο κράτη.[2]
Η Συμφωνία προέβλεπε τα ακόλουθα:
1. Μία ανεξάρτητη, αδέσμευτη, δικοινοτική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία.
2. Η εδαφική περιοχή υπό τη διοίκηση κάθε κοινότητας θα συζητηθεί υπό το φως της οικονομικής
βιωσιμότητας ή παραγωγικότητας και εγγείου ιδιοκτησίας.
3. Θέματα αρχών, όπως η ελευθερία διακίνησης και εγκατάστασης, το δικαίωμα της περιουσίας και άλλα
περαιτέρω θέματα, είναι ανοικτά προς συζήτηση, λαμβάνοντας υπόψη τη θεμελιώδη βάση του
δικοινοτικού ομοσπονδιακού συστήματος και ορισμένες πρακτικές δυσχέρειες που πιθανόν να
αναδειχθούν για την τουρκοκυπριακή κοινότητα.
4. Οι εξουσίες και λειτουργίες της κεντρικής κυβέρνησης θα είναι τέτοιες ώστε να διασφαλίζουν την
ενότητα της χώρας, έχοντας υπόψη τον διακοινοτικό χαρακτήρα του Κράτους.»
Τον Αύγουστο του 1977 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απεβίωσε. Πρόεδρος της Δημοκρατίας
ανέλαβε ο Σπύρος Κυπριανού (3.7.1977).
Κυβερνήσεις Ελλάδας: Κυβερνήσεις Κων. Καραμανλή (21.11.1974-10.5.1980), Κυβέρνηση Γεωρ.
Ράλλη (10.5.1980-21.10.1981), Κυβερνήσεις Ανδρέα Παπανδρέου (21.10.1981-2.7.1989)
Κύπρος: Πρόεδρος Κυπριακής Δημοκρατίας Σπύρος Κυπριανού (3.7.1977-2.2.1988)
Κυβερνήσεις Τουρκίας: Κυβέρνηση Μπουλέντ Ετσεβίτ (5.1.1978-12.11.1979), Κυβέρνηση Σουλεϊμάν
Ντεμιρέλ (12.11.1979-12.9.1980), Στρατιωτικό Πραξικόπημα Στρατηγού Κενάν Εβρέν (12.9.1980-
9.11.1982) / Κυβέρνηση Ναυάρχου Μπουλέντ Ουλουσού (21.9.1980-13.12.1983), Κυβέρνηση Τουργκούτ
Οζάλ (13.12.1983-9.11.1989) Πρόεδρος Τουρκίας Στρατηγός Κενάν Εβρέν (9.11.1982-9.11.1989)
Κύπρος : Ραούφ Ντενκτάς, ηγέτης του παράνομου “Ομόσπονδου Τουρκοκυπριακού Κράτους” στα
κατεχόμενα εδάφη (13.2.1975-15.11.1983).
Το Μάιο του 1979 έγινε και δεύτερη Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου, η οποία προέβλεπε
μεταξύ άλλων ότι έπρεπε να δοθεί προτεραιότητα στο θέμα της επιστροφής της Αμμοχώστου
στους νόμιμους κατοίκους της, ανεξαρτήτως της κατάληξης των διακοινοτικών συνομιλιών για
συνολική διευθέτηση του προβλήματος.
Δείκτες Ντε Κουεγιάρ
Το καλοκαίρι του 1983, ο νέος ΓΓ του ΟΗΕ, Ντε Κουεγιάρ ανέλαβε πρωτοβουλία για έναρξη
διαπραγματεύσεων, με την παρουσίαση ενός υπομνήματος, γνωστού ως «Δείκτες Ντε
Κουεγιάρ» το οποίο βασιζόταν σε σύστημα Ομοσπονδίας, με ταυτόχρονη παραχώρηση εδαφών
από την τουρκοκυπριακή πλευρά.
Στις 15 Νοεμβρίου 1983, η Τουρκία κήρυξε το κατεχόμενο κυπριακό έδαφος ώς
“Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου-ΤΔΒΚ”.
Ένα «κράτος» που αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία. Ακόμη, μετέφερε δεκάδες
χιλιάδες εποίκους από την Τουρκία με σκοπό την αλλοίωση του δημογραφικού
χαρακτήρος της Κύπρου.
Η ανακήρυξη της ΤΔΒΚ δυναμίτισε τις συνομιλίες, οι οποίες συνεχίστηκαν μετ’ εμποδίων.
Τελικά, πρώτος απέρριψε τους δείκτες Ντε Κουεγιάρ ο ηγέτης της ελληνοκυπριακής πλευράς
(με το ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ να διαφωνούν), με τον Ντενκτάς να φαίνεται πλέον ως διαλλακτικός.
Τα Ηνωμένα Έθνη με το ψήφισμα 541/1983 του Συμβουλίου Ασφαλείας καταδικάζουν ευθέως
και χαρακτηρίζουν την Τουρκική ανακύρηξη της ΤΔΒΚ ως παράνομη και ζητούν την ανάκλησή
της.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ με τα ψηφίσματα 541/1983 και 550/1984 ζητά από τα κράτημέλη να μην αναγνώρισουν το προτεκτοράτο της Τουρκίας στην Κύπρο.
Το 1986, νέα προσπάθεια από τον Ντε Κουεγιάρ, με βάση πάλι την διζωνική ομοσπονδία,
απορρίφθηκε από την ελληνική κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου.
Το 1989, ο νέος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Γιώργος Βασιλείου παρουσίασε μια
νέα πρόταση για την λύση του κυπριακού η οποία βασιζόταν στις προηγούμενες συμφωνίες και
τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ, όμως απορρίφθηκε από τους τουρκοκύπριους.
Το Κυπριακό Ζήτημα 79 Χρόνια μετά από την έναρξη της
1
ης Τουρκοκυπριακής δράσης (1941),
αναζητεί ακόμη τη Λύση του!!!
‘’ Να Θυμόμαστε να μην Ξεχνάμε, ώστε μη Ξεχνώντας να Θυμόμαστε ‘’
Στέλιος Αλεξόπουλος
Αντιπτέραρχος (Ι) ε.α.
ΠΗΓΕΣ
Τουρκική εισβολή στην Κύπρο
https://el.wikipedia.org/wiki/Τουρκική_εισβολή_στην_Κύπρο#Ψήφισμα_Συμβουλίου_Ασφαλείας_ΟΗΕ_353
https://el.wikipedia.org/wiki/Τουρκική_εισβολή_στην_Κύπρο
Φαζίλ Κιουτσούκ
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B1%CE%B6%CE%AF%CE%BB_%CE%9A%CE%B9%CE%BF
%CF%85%CF%84%CF%83%CE%BF%CF%8D%CE%BA
Κυπριακό (ζήτημα)
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%85%CF%80%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C_(
%CE%B6%CE%AE%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1)
Τρίτη Συμφωνία της Βιέννης/2 Αυγούστου 1975
https://el.wikipedia.org/wiki/Τρίτη_Συμφωνία_της_Βιέννης
Τα γεγονότα της Κοφίνου
https://www.sansimera.gr/articles/343
Κίσινγκερ
https://hellasjournal.com/2019/08/ti-schediazan-oi-ipa-prin-ton-attila-v-eggrafo-toy-steit-ntipartmentapokalyptei-to-quot-plano-quot/
https://hellasjournal.com/2018/08/eggrafo-fotia-apokalyptei-ton-rolo-kisingker-giati-na-min-echoyn-oi-toyrkoito-1-3-tis-kyproy/
https://hellasjournal.com/2017/08/engrafo-tin-krisimi-stigmi-o-kisingker-den-estile-to-minima-ston-etsevit-keden-piraxe-ton-diktatora-ioannidi/
https://hellasjournal.com/2017/07/oli-i-alithia-gia-tin-politiki-tou-kisingker-enantion-tis-kiprou-ton-kei-diko-touaporrito-engrafo/
https://www.defence-point.gr/news/oi-graptes-eggyiseis-ton-ipa-43-chronia-prin-i-epistoli-toy-kisingker
Προκλητικός ο Ερντογάν: “Η ασφάλεια της Τουρκίας ξεκινά πολύ πέρα από τα σύνορά της”
https://www.news247.gr/kosmos/proklitikos-o-erntogan-i-asfaleia-tis-toyrkias-xekina-poly-pera-apo-ta-synoratis.7561360.html
Independent: Πώς η Τουρκία παίζει το παιχνίδι της Ρωσίας στην Αν. Μεσόγειο
https://www.naftemporiki.gr/story/1546671/independent-pos-i-tourkia-paizei-to-paixnidi-tis-rosias-stin-anmesogeio
Η παρέμβαση των ΗΠΑ στα ελληνοτουρκικά – Το άγνωστο παρασκήνιο
https://slpress.gr/ethnika/i-paremvasi-ton-ipa-sta-ellinotoyrkika-to-agnosto-paraskinio/
https://defencereview.gr/mperns-an-i-toyrkia-chtypisei-tin-ellad/
Ξεκίνησε η συζήτηση για την αποστρατικοποίηση 16 ελληνικών νησιών: Η
Άγκυρα το απαιτεί – Τι απαντάει η Αθήνα
https://www.pronews.gr/amyna-asfaleia/ellinotoyrkika/840569_xekinise-i-syzitisi-gia-tin-apostratikopoiisi-16-
ellinikon
“Η Κύπρος κινδυνεύει” λέει ο Στρατηγός Παραγιουδάκης και ζητά άμεση λήψη μέτρων από
Αθήνα και Λευκωσία
https://www.militaire.gr/i-kypros-kindynevi-leei-o-stratigospragioudakis/?utm_source=projectagora&utm_medium=contentdiscovery
Τραμπ σε Ερντογάν: ”Bρείτε τα με την Ελλάδα στην Α. Μεσόγειο”
https://www.cnn.gr/news/politiki/story/205537/tramp-se-erntogan-lyste-tis-diafores-sas-me-tin-ellada-stinanatoliki-mesogeio
Τουρκικός εθνικός όρκος
https://el.wikipedia.org/wiki/Τουρκικός_εθνικός_όρκος
Τσενγκίζ Ακτάρ: Το βίαιο παρελθόν της Τουρκίας εξηγεί το παρόν και το μέλλον της
https://www.huffingtonpost.gr/entry/tsenykiz-aktar-to-viaio-parelthon-tes-toerkias-exeyei-to-paron-kai-tomellon-tes_gr_5ded7d65e4b07f6835b4c456
Η Defunct συνθήκη Εγγυήσεως
https://olympia.gr/2017/02/03/η-defunct-συνθήκη-εγγυήσεως/
Η στρατηγική της Τουρκίας για τις θαλάσσιες ζώνες και η πιθανότητα ελληνοτουρκικής
κρίσης
https://e-today.gr/η-στρατηγική-της-τουρκίας-για-τις-θαλά/
Τουρκία – Αιγαίο: Νέο βιβλίο για τις προκλητικές διεκδικήσεις της Άγκυρας
https://www.protothema.gr/greece/article/995364/tourkia-aigaio-neo-vivlio-gia-tis-proklitikes-diekdikiseis-tisaguras/
Ελληνοτουρκική διαφορά ως προς την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας
https://www.mfa.gr/zitimata-ellinotourkikon-sheseon/eidikotera-keimena/oriothetisi-yfalokripidas.html
Μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα
https://el.wikipedia.org/wiki/Μεταναστευτικό_ζήτημα_στην_Ελλάδα#Πρόσφυγας
Τον Ιούνιο η ανάρτηση του τουρκο-λυβικού μνημονίου στον ΟΗΕ
22/02/2020 | 20:53
https://www.militaire.gr/ton-ioynio-i-anartisi-toy-toyrko-lyvikoy-mnimonioy-ston-oie/
Δεν αναμένεται νωρίτερα από τον Ιούνιο η ανάρτηση των συντεταγμένων του τουρκο-λιβυκού
μνημονίου, στην ιστοσελίδα του Τμήματος Ωκεάνιων Υποθέσεων και Δικαίου της Θάλασσας
(DOALOS) του ΟΗΕ, ανέφεραν διπλωματικές πηγές. Όπως μεταδίδει το ΚΥΠΕ, η Τουρκία με την
Κυβέρνηση εθνικής συμφιλίωσης της Λιβύης (GNA) υπέγραψαν το μνημόνιο στις 27 Νοεμβρίου,
ωστόσο, καθώς δεν είναι συμβεβλημένα μέρη της Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας
(UNCLOS) – η Τουρκία δεν το υπέγραψε ενώ η Λιβύη δεν το κύρωσε στη Βουλή της – η διαδικασία
που θα ακολουθηθεί για την δημοσιοποίησή του θα είναι βάση του άρθρου 102 της Χάρτας των
Ηνωμένων Εθνών, που προνοεί ότι «κάθε συνθήκη και κάθε διεθνής συμφωνία που συνάπτεται
από οποιοδήποτε Μέλος των Ηνωμένων Εθνών μετά την έναρξη ισχύος του παρόντος Χάρτη
πρέπει να καταχωρηθεί το συντομότερο δυνατόν στη Γραμματεία και να δημοσιευθεί από
αυτήν».
Προκλήσεις Ερντογάν με “πλάτες” Πούτιν: “Κανείς στην ανατολική Μεσόγειο χωρίς εμάς”
https://www.news247.gr/kosmos/prokliseis-erntogan-me-plates-poytin-kaneis-stin-anatoliki-mesogeio-chorisemas.7560586.html